Of het nou goed of slecht gaat met de Nederlandse film, tijdens het Nederlands Filmfestival (NFF) wordt de filmwereld steevast in het zonnetje gezet. Maar dit jaar verloopt nou niet bepaald opwindend, volgend jaar beter. We klampen ons dan maar vast aan de nieuwe film van Alex Van Warmerdam, zijn tiende, die als werktitel nummer 10 heeft en in de loop van 2019 in roulatie wordt gebracht.
En laten we niet vergeten dat er bijna iedere maand een romantische komedie op het filmdoek verschijnt. Er is kennelijk toch sprake van een filmindustrie in Nederland. Voor wie tijdens het NFF buiten de gebaande paden wil treden, is er het programma-onderdeel Forum van de Regisseurs. Dat is een uitgelezen mogelijkheid om te ervaren dat de artistieke Nederlandse film wel degelijk interessante talenten kent.
Misschien geeft de documentaire Sprekend Nederland van John Appel (André Hazes – Zij gelooft in Mij, 1999) de burger moed, een caleidoscopische blik op de hedendaagse multiculturele samenleving. Het is een aaneenschakeling van los van elkaar staande toespraken, waarvan het de bedoeling is dat ze een vloeiend geheel vormen.
Startpunt van de documentaire is een naturalisatieceremonie, een Pegida-demonstratie, een bijeenkomst van de politieke partij van Simons’ Bij1, de viering van de 50-jarige verjaardag van koning Willem-Alexander waar hij samen met Maxima 150 mensen feestelijk ontvangt op het Paleis op de Dam, en een diploma-uitreiking. Eerlijk gezegd stellen die toespraken niet veel voor. We kunnen nog heel wat leren van de Engelsen en Fransen op dat gebied.
Sprekend Nederland is een gloedvolle ode aan de multiculturele samenleving. Bij de naturalisatieceremonie struikelen heel wat nieuwe Nederlanders over de paar woorden die ze moeten uitspreken. Dat zal voor sommigen ontroerend zijn. Opmerkelijke rode draad is de 100-jarige mevrouw Richardson die meerdere keren in de film terug keert. Zij is afkomstig van de Antillen en woonachtig in Limburg. Haar familie is maatschappelijk geslaagd en grotendeels Engelstalig. Dat kosmopolitische moet Appel aangesproken hebben.
Regisseur Appel zoekt altijd naar het positieve en hoop. De actievoerders en aanhangers van Pegida en Geert Wilders, die in een flits getoond worden, zetten een domper op het multiculturele feest. Van de politieke partij Bij1 kan ook niet gezegd worden dat die verbindt. Het betoog van Appel is dat al die clubjes elkaar nooit tegenkomen, maar wel vredig naast elkaar leven.
Uiteraard komen de donkere kanten van de multiculturele samenleving hier niet aan bod. Dat past niet het in het optimistische Sprekend Nederland. Zelfs de homo’s die in een anti-geweld demonstratie met spandoeken meelopen waarop pro-islam kreten staan, zijn blijkbaar optimistisch. Je zou deze documentaire, overigens goed gemaakt, kunnen zien als een multicultureel sprookje, maar zal er niettemin zonder twijfel bij het NFF-publiek ingaan als zoete koek.
Ulrik van Tongeren