De Amerikaanse president Donald Trump is een geschenk uit de hemel voor de opstandige en activistische documentairemaker Michael Moore. Hij gaat er met gestrekt been in met onweerstaanbaar gebruik van humor. Het knappe van Fahrenheit 11/9 is dat het over meer gaat dan circus Trump. Het door en door corrupte en sociaal onrechtvaardige politieke systeem in de VS wordt evenzeer kundig gefileerd.
Belangrijke vraag van Moore is hoe het zover heeft kunnen komen dat Trump tot president werd verkozen en hoe de VS weer van hem af komt. De documentaire begint met een briljante montage van archiefbeelden over de Amerikaanse verkiezingen in november 2016. De licht sarcastische vertelstem van Moore verkneukelt zich over de ondergang van de gedoodverfde winnaar van verkiezingen, Hilary Clinton. Bill en Hillary Clinton komen er niet goed vanaf in de film, evenals Barack Obama.
De slappe en slome Democratische partij is onderdeel van het probleem, volgens Moore. Zij hebben Trump aan de macht geholpen. Het partijestablishment torpedeerde de kandidatuur van de onverkiesbaar geachte radicale Bernie Sanders wat tot de verkiezingsnederlaag van de Democraten leidde. Vraag is of deze Sanders kans had gehad tegen Trump. Later in de film wordt omstandig gefilosofeerd over de eventuele tweede termijn van Trump, en verder.
Over Trump zelf worden geen opzienbarende nieuwe feiten aangedragen. De Russische beïnvloeding van de Amerikaanse verkiezingen komt niet aan bod. Poetin wordt alleen genoemd in verband met de liefde van de president voor dictators. Tegen het eind van Fahrenheit 11/9 wordt de verwantschap tussen Trump en Hitler opgevoerd. De aanstaande putsch van de Amerikaanse president wordt huiveringwekkend voorspeld. Het meesterschap van Moore als filmmaker is dat hij deze these geloofwaardig weet te verbeelden.
Het hart van de documentaire bestaat uit het sociale onrecht in de VS. Dat begint met het leed in de stad Flint, de geboorteplaats van Moore. De Republikeinse gouverneur Snyder was in 2014 ervoor verantwoordelijk dat het drinkwater uit de vervuilde Flint River werd gehaald in plaats van het schonere Lake Huron en de Detroit River. Dat was namelijk goedkoper. Loodvergiftiging en andere ziektes waren het gevolg voor de voornamelijk zwarte bevolking. Toen Obama de stad bezocht, stond Snyder erop het lokale drinkwater te drinken. De ex-president dronk het niet echt, hij deed alsof. Dergelijke scherpe observaties zijn de grote kracht van Moore.
Hij bouwt gaandeweg woede op over sociale kwesties. Via stakingen van onderwijzers in West Virginia tot en met de activistische tieners van de Parklandschool waar een massaslachting plaatsvond. Moore zet tevens jonge en idealistische Democratische kandidaten in het zonnetje. Hij put hieruit hoop, waardoor zijn documentaire onverwacht optimistisch eindigt. Het betoog van Moore is dat de burgers zelf een sociale revolutie in gang moeten zetten.
Fahrenheit 11/9 is weer eens een sterke documentaire, activistisch, humoristisch en urgent. Sicko uit 2007 was de vorige ‘grote’ Moore. Zijn nieuwe documentaire komt qua vurige woede in de buurt van zijn meesterwerken Bowling for Columbine en Fahrenheit 9/11.
Ulrik van Tongeren