To the Four Winds

Er zijn uiteraard talrijke documentaires over immigratie en alles wat daarmee samen hangt te zien op het IDFA. Ze zijn zonder uitzondering pro-migratie. In het licht van de afhandeling van het VN-migratiepact krijgen de hier getoonde documentaires extra gewicht. In het migratiepact staan richtlijnen voor de omgang met migranten en moet ervoor zorgen dat migratiestromen in betere banen worden geleid. Steeds meer landen hebben te kennen gegeven het akkoord, dat op 10 en 11 december wordt behandeld door de VN in het Marokkaanse Marrakech, niet te ondertekenen.

Met To the Four Winds heeft de Franse regisseur Michel Toesca een activistische pro-migratie documentaire afgeleverd die zich afspeelt in de periode 2015-2017. Boer Cédric Herrou heeft in Zuidoost-Frankrijk in de Roya-vallei, op de grens van Frankrijk en Italië, een boerderij. Rondtrekkende asielzoekers die denken dat ze al in Frankrijk zijn, weten niet dat deze plaats een Franse enclave in Italië is. Velen worden door de politie op de grens opgepakt en weer naar Italië terug gestuurd.

Boer Herrou trekt zich het lot van de verkleumde en hongerige asielzoekers, die vooral uit Afrika komen, aan en geeft ze een bord soep en een slaapplaats. Bovendien probeert hij ze op alle mogelijke manieren de grens over te smokkelen zodat ze asiel in de Franse stad Nice kunnen aanvragen. De aantallen asielzoekers lopen gedurende de twee jaar durende opnamen van de documentaire op tot in de vele honderden. Herrou krijgt ook nog vrijwillige hulp van artsen en verplegers.

Dat de Franse overheid dit met lede ogen aanziet, moge duidelijk zijn. Herrou wordt aan de lopende band opgepakt wat resulteert in diverse rechtszaken. De documentaire laat zien hoe de man evolueert van barmhartige Samaritaan naar politieke activist. Hij wordt zowaar een volksheld. Herrou zegt dat Frankrijk de deuren wijd open kan zetten voor één miljoen vluchtelingen om ze te huisvesten en te voeden. Het gaandeweg groeiende welhaast blinde fanatisme van de boer voedt scepticisme.

Dat Herrou en zijn filmmaker en vriend Toesco elkaar voortdurend schouderklopjes geven over hoe humaan ze wel niet bezig zijn, wekt onvermijdelijk irritatie op. Overigens coacht Toesco de activist vanachter zijn camera tamelijk opzichtig. Is het niet een ongeschreven wet voor het maken van een documentaire dat de regisseur enige distantie moet zien te betrachten ten opzichte van het onderwerp? Maar goed, dit is blijkbaar een activistische documentaire. To the Four Winds werpt trouwens interessante vragen op.

De Nederlandse hoogleraar en publicist Paul Scheffer heeft in het essay De vrijheid van de grens (2016) behartenswaardige dingen geschreven over het belang van grenzen. ‘Hoeveel begrenzing heeft een beschaving nodig die democratie en mensenrechten wil bevorderen.’ En: ‘Een natie zonder grenzen houdt op te bestaan.’ In de documentaire wordt door de redders van de migranten voortdurend gehamerd op open grenzen voor iedereen. Migranten met hun intelligentie, werkkracht en cultuur zijn in hun ogen een geschenk voor de westerse samenleving.

Het valt te begrijpen dat men in het hier en nu de weerbarstige realiteit niet in de ogenschouw neemt. Een belangrijk deel van de migranten zal in Frankrijk afgewezen worden voor asiel en worden terug gestuurd naar Italië. Anderen belanden in de illegaliteit. Dat lijkt een uitzichtloze carrousel. Maar stel je eens voor dat grenzen open staan voor mensen zonder verblijfspapieren, dat komen er miljoenen asielzoekers het land in. Hoe moet de Franse overheid en de bevolking die menselijke invasie verwerken?

Zo’n beetje het enige nuchtere commentaar in de docu over deze kwestie komt nota bene van een Afrikaanse migrant. Hij begrijpt dat Frankrijk in verband met de recente jihadistische aanslagen de grenzen streng is gaan bewaken. En teveel migranten zou ook niet goed zijn voor Frankrijk. Herrou probeert trouwens buiten het oog van de camera deze migrant de mond te snoeren. Opmerkelijk dat de regisseur dit fragment in zijn film heeft gelaten.

Junha’s Planet

Junha’s Planet van de Zuid-Koreaanse regisseuse Hyung-sook Hong gaat over een opstandig jongetje op een lagere school waar ook Junha, het zoontjes van de regisseuse, les krijgt. Junha is berucht. De in zichzelf gekeerde jongen, die als autist is geklasseerd, heeft soms woede-uitbarstingen. Op die momenten kan hij andere kinderen zomaar een vuistslag geven. Bij een dergelijke aanval zijn twee docenten nodig om de oersterke jongen te beteugelen.

De wijze waarop de school dit probleem probeert op te lossen, is voor Westerse ogen ongewoon. De schoolleiding, docenten, en leerlingen proberen het probleem in de school zelf te managen, zonder hulp van buitenaf. Er zijn docenten aanwezig die moeilijke leerlingen kunnen begeleiden. De gemeenschap is voor Koreanen zeer belangrijk, individualiteit zoals we in het Westen kennen, is daar onbekend. Feit blijft dat Junha een ongeleid projectiel is, en even opmerkelijk is dat de jongen intussen middelbaar onderwijs volgt.

Bijzonder is de vormgeving van Junha’s Planet. De documentaire is ingebed in een Koreaans filosofisch kader, met een bedaagd tempo. Dat lijkt op het eerste gezicht haaks te staan op het heftige onderwerp, maar het werkt echter wonderwel. De documentaire is een onverwacht juweel op IDFA.

Ulrik van Tongeren

Het IDFA is tot en met zondag 25 november op diverse locaties in Amsterdam te bezoeken. Het programma. Eerdere bijdragen over het documentairefestival lees je hier en hier.

Door ravage

Abonneer
Laat het weten als er

*

0 Reacties
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties