Het kabinet mocht het raadgevend referendum afschaffen zonder dat de kiezer de mogelijkheid kreeg een oordeel te geven over die afschaffing. Dat oordeelt de Raad van State naar aanleiding van een beroep van Meer Democratie.

Volgens de minister Ollongren (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) kan over de intrekkingswet voor referenda geen referendum worden gehouden, omdat de Wet raadgevend referendum met terugwerkende kracht is ingetrokken met de intrekkingswet. Volgens haar staat daarmee vast dat de intrekkingswet is uitgesloten van het houden van referenda.

Stichting Meer Democratie is het daar niet mee eens. Zij vindt dat de minister op grond van de referendumwet wel degelijk expliciet een besluit moet nemen over de referendabiliteit van de intrekkingswet. De stichting is daarom in beroep gekomen bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Overigens, de voorzitter van de Raad van State is koning Willem-Alexander waar Ollongren kind aan huis is…

In februari 2018 oordeelde de Raad van State dat zij niet bevoegd is om over een vergelijkbaar beroep van Meer Democratie te oordelen. Het wetsvoorstel over de intrekking van de referendumwet was toen nog niet door de Tweede en Eerste Kamer aangenomen. De Afdeling bestuursrechtspraak heeft de zaak op 11 oktober 2018 op zitting behandeld en oordeelde woensdag dat Ollongren in haar recht stond.

„We zijn zwaar teleurgesteld dat de Raad van State meegaat met de juridische goocheltrucs van Rutte en Ollongren. Hiermee wordt een democratisch recht van de burgers afgeschaft zonder dat de burgers daar zelf zeggenschap over krijgen, zoals de referendumwet garandeerde”, zegt Niesco Dubbelboer, woordvoerder van Meer Democratie.

„Deze rechtszaak draaide om de vraag of een Kamermeerderheid het referendum mocht afschaffen zonder de mogelijkheid van een referendum daarover”, vervolgt Dubbelboer. „Volgens de referendumwet hadden burgers een keihard recht om ook over de intrekkingswet een referendum te houden. Dit konden Rutte en Ollongren alleen voorkomen met een abstract-juridische truc: ze lieten de intrekkingswet met terugwerkende kracht in werking treden.”

Dubbelboer vindt dat ook politici zich aan de wet moeten houden, zeker als de democratie zelf ter discussie staat. „De Raad oordeelt nu echter dat de wetgever autonoom is en zijn eigen wetgeving aan de laars kan lappen. Wij vinden dit een slag in het gezicht voor de burgers en de rechtszekerheid. Hoe is de democratie dan nog langer gegarandeerd?”