De Amerikaanse regisseur Jordan Peele maakt niet zomaar horrorfilms, het zijn tevens politiek-sociale satires. Get Out (2017), zijn debuutfilm, gaat over verborgen racisme onder progressieve blanke mensen. Peels tweede film Us handelt onder meer over de klassenstrijd, maar er zitten veel meer thema’s in verborgen. Gelukkig heeft de man gevoel voor humor en kent hij zijn klassiekers in het horrorgenre.
Het welvarende gezin Wilson staat centraal in de film. Adelaide (Lupita Nyong’o) en Gabe (Winston Duke) zijn de ouders van tienerdochter Zora en de achtjarige zoon Jason. Het gezin betrekt een vakantiewoning in Santa Cruz, vlakbij het strand. Adelaide heeft nare voorgevoelens. Dertig jaar geleden had ze een traumatische ervaring op de kermis niet ver van waar ze nu zitten.
Op het moment dat twee volwassenen en twee kinderen, gehuld in bloedrode overalls, voor het huis staan, gaan de alarmbellen bij Adelaide rinkelen. Dat spookachtige gezin ziet er exact hetzelfde uit als de Wilsons, het zijn hun dubbelgangers. Wat volgt is een strijd op leven en dood tussen de families. De enge tegenstanders blijken fysiek bijna onverslaanbaar te zijn. Deze verworpenen, afkomstig uit onderaardse gangen, willen maar al te graag van de geneugten van de welvaartsmaatschappij genieten.
Knap hoe Peele in het eerste deel van zijn film de spanning rustig weet op te bouwen, waarna hij vervolgens alle remmen los gooit. Us is zeker een effectieve en soepele horrorfilm, doorspekt met zwarte humor en goede schokeffecten. Beter dan zijn voorganger Get Out. Jammer dat de regisseur de film inhoudelijk topzwaar heeft gemaakt. Teveel onhandige symboliek.
Zoals de liefdadigheidsactie ‘Hands Across Amerca’ uit 1986. Deze menselijke keten van kust tot kust was om geld in te verzamelen tegen de honger in Amerika. Peele kopieert die met zijn eigen keten van dubbelgangers. Dat beeld ziet er aardig uit, maar heeft uiteindelijk geen punch. People under the Stairs, het miskende meesterwerk van Wes Craven uit 1991, bezit vergelijkbare thematiek en maatschappijkritiek. Die film gaat ook over een opstand der verworpenen. Craven was zo slim om het verhaal simpel te houden, hetgeen zijn film extra luguber maakt.
Lupita Nyong’o speelt, evenals de andere acteurs, haar eigen dubbelganger, Red geheten. De actrice is griezelig overtuigend in beide rollen, maar haar Red spant de kroon. Ze hebben zelfs een choreografe gebruikt om haar bewegingen perfect te kunnen spiegelen. Maar wat het meest beklijft is de stem van Red, raspend, versleten en haperend, alsof het uit een parallel universum komt. Waar Nyong’o dat angstaanjagende stemgeluid vandaan heeft gehaald, zullen we nooit weten.
Ulrik van Tongeren