De in Canadese regisseur Denys Arcand levert al tientallen jaren scherpe satires af over de westerse samenleving waarin veel politiek in is verwerkt, maar tevens uitermate grappig zijn. In The Fall of the American Empire heeft hij het een en ander te zeggen over de absurde wereld waarin we leven, een die onmiskenbaar beheerst wordt door geld.
Zijn nieuwe film is geen vervolg op zijn meesterwerk The decline of the American Empire uit 1986. Het kan veeleer gezien worden als een op misdaad gebaseerde satire, vergelijkbaar met zijn Réjanne Padovani (1973). The Fall of the American Empire is niet gebaseerd op ware feiten, maar geïnspireerd door een schietpartij tussen twee gangsters in een boetiek in Montreal, en dat op klaarlichte dag.
In de film is het Pierre-Paul Daoust (Alexandre Landry), koerier met een bestelbusje, die getuige is van een gewapende overval met dodelijke afloop. De dader, een 36-jarige man, gooit twee sporttassen met miljoenen dollars in zijn busje. Hoe Pierre-Paul uit handen weet te blijven van zowel de criminele onderwereld als de politie is de kardinale vraag.
Pierre-Paul is een fatsoenlijk mens, met dat geld wil hij eigenlijk goed doen. Dat doet hij al als vrijwilliger in een gaarkeuken. Bovendien heeft de man filosofie gestudeerd, een mooie aanleiding om citaten van beroemde filosofen door de film te strooien. Met die kennis weet hij Camille (Maripier Morin), de hoer met het gouden hart, in te palmen. Zij is een vrouw met connecties. Gangster Bigras (Rémy Girard) en witteboordencrimineel Taschereau (Pierre Curzi) voltooien het droomteam van Pierre-Paul om het geld te behouden.
Arcand had als werktitel voor zijn film ‘de triomf van het geld’, wat inderdaad het leidende thema is. Hij laat op hilarische wijze zien hoe criminelen grote geldsommen de wereld door sluizen via talrijke belastingparadijzen. Zo kan van crimineel geld zomaar een liefdadigheidsorganisatie gemaakt worden. Het is duidelijk dat Arcand aan de kant van de verschoppelingen staat, een groep die steeds groter wordt.
De regisseur weet de tijdsgeest perfect te treffen. In zijn The Barbarian Invasions uit 2003 hebben intellectuele personages het over de ‘barbaren’ die aan onze poorten rammelen. Dat thema heeft inmiddels een profetische lading gekregen. Ondanks de sardonische en soms uitzinnige humor heeft Arcand een diepgravend betoog afgeleverd over de waarde van geld in het leven en hoe fatsoenlijke mensen erdoor kunnen bezwijken. Knap dat hij niet in de valkuil van somber pessimisme is gevallen. The Fall of the American Empire is optimistisch van toon.
Ulrik van Tongeren
Ik vond het een zwakke film met een vage ideologische onderbouw en ongeloofwaardige karakters. De luxe hoer die plotseling heilige maagd wordt, de veroordeelde fraudeur die optimaal gebruik maakte van het systeem om zichzelf te verrijken, maar zich nu inzet voor de “goede” kant, de gewetenloze overvaller die genoegen neemt met een fooi uit de totale pot? Tja. En is het systeem van geld doorsluizen nou op zichzelf een probleem of alleen als de verkeerde mensen het doen?