Komende week houdt de Rechtbank Gelderland zitting in twee rechtszaken tegen de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) inzake de anonieme ov-chipkaart die niet anoniem blijkt te zijn.

Michiel Jonker diende in de periode 2014-2018 handhavingsverzoeken in bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) vanwege schending van zijn privacy door de Nederlandse Spoorwegen (NS) nadat die in juli 2014 de papieren treinkaartjes afschafte. De AP weigerde dit aanvankelijk te onderzoeken, waarop Jonker naar de rechter stapte. Na een uitspraak van de rechtbank in 2016 moest de AP alsnog onderzoek doen.

Jonker vindt dat NS reizigers discrimineert als die kiezen voor behoud van hun privacy met een anonieme ov-chipkaart. Reizigers verliezen o.a. hun voordeelurenkorting en worden zo onder druk gezet hun privacy af te staan. Bovendien is inmiddels gebleken dat ook de anonieme ov-chipkaart niet daadwerkelijk anoniem is, waardoor er al sinds juli 2014 sprake is van een door NS afgedwongen verwerking van persoonsgegevens.

Op de ‘anonieme’ ov-chipkaart zijn immers twee unieke nummers aangebracht, waardoor de kaart en de kaarthouder kunnen worden gevolgd. Nadat de AP in maart 2019 in een derde, eveneens door Jonker aangespannen zaak, nieuwe vragen over de anonieme ov-chipkaart stelde, bleek dat het saldo niet werkelijk op de kaart geladen wordt, zoals tot nu toe naar de treinreizigers wordt gecommuniceerd.

In plaats daarvan wordt het saldo overgemaakt naar de back-office van het bedrijf Translink Systems (TLS), dat in opdracht van NS betalingen afhandelt. Elke keer dat iemand in- of uitcheckt met een anonieme kaart of saldo laadt, wordt het tijdstip en de locatie van de anonieme kaart geregistreerd.

Jonker voelt zich verraden: „Het gaat hier om circa 5 miljoen houders van anonieme ov-chipkaarten die door NS negen jaar lang voor de gek zijn gehouden, terwijl de AP wist dat dit gebeurde, maar wegkeek. Zelfs in het door de rechtbank in 2016 opgedragen onderzoek kwam dit niet boven water. Pas nadat ik in 2018 nog weer een derde zaak aanspande, en dit voorjaar een bezwaarprocedure, ging de AP eindelijk de juiste vragen stellen.”

In een recent interview met de NRC benadrukt Jonker dat de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), de nieuwe privacywet die sinds 2018 van kracht is, alleen bescherming biedt als die ook wordt gehandhaafd. Jonker wordt in de rechtszaak van 20 augustus gesteund door Stichting Privacy First en Maatschappij Voor Beter OV.