Voor deze jubileumeditie van World Cinema Amsterdam (WCA), de tiende alweer, koos men ervoor om de Indonesische cinema in het zonnetje te zetten met een uitvoerig retrospectief. Tjoet Nja’ Dhien van regisseur Eros Djarot is een epische film over de opstand van de bevolking in Noord-Sumatra (Atjeh) tegen de Nederlandse koloniale overheersing. In 1871 verloor Atjeh de onafhankelijkheid waarna er een langdurige oorlog volgde tussen de rebellen en Nederlandse militairen.
In de eenmalige vertoning van de gerestaureerde film uit 1988 staat de verzetsheldin Tjoet Nja’ Dhien centraal. Ze verloor al vroeg haar man en ging op oorlogspad. Tien jaar lang leidt ze het verzet tegen de wrede Nederlandse overheersers. Haar stem en aanwezigheid geven een persoonlijke noot aan het geheel. Dergelijke historische films zijn meestal onpersoonlijk.
De film is onverwacht rauw. De wreedheid van de Nederlandse soldaten wordt uitvoerig getoond. Bij een ondervraging van een rebel steekt een Nederlandse officier hem zomaar dood. Wat ook opvalt is het houterige en onbeholpen acteren van de Nederlandse acteurs. Op de een of andere manier levert dat authenticiteit op. Jammer dat de dichter, een soort hofnar, niet vaker in beeld is. Hij geeft de enigszins droge film wat humor en diepte mee. Dit is vooral een belangrijke en emanciperende film voor de Indonesische bevolking.
The Seen and Unseen van de Indonesische regisseuse Kamila Andini is een heerlijke mystieke film spelend op Bali, over een tweeling broer en zus. De tienjarige Tantra heeft een hersentumor, zijn zuster Tantri en hun moeder bekommeren zich om de jongen in een klein ziekenhuis. Dit is een bespiegeling over tegenstellingen: uiteraard yin en yang, maar er zijn talloze dualiteiten in het verhaal verwerkt. En dat allemaal in het raamwerk van de Balinese cultuur geplaatst.
De Balinese dans speelt een belangrijke rol in de film. Bovendien verkleedt Tantri zich in de gedaanten van een kip, een aap en danst op zijn bed. Daarmee probeert ze haar broer te doen ontwaken uit zijn comateuze toestand. Het is absoluut geen jankerige film, leven en dood zijn immers met elkaar verbonden, vloeien in elkaar over. De sereniteit van The Seen and Unseen is bijna hypnotiserend. De schitterende beelden van het wonderschone Bali zijn adembenemend. Opvallend is dat regisseuse Andini een theatershow van haar film heeft gemaakt waar ze wereld mee rond reist.
La camarista van de Mexicaanse regisseuse Lila Avilés gaat over het kamermeisje Eve die in een luxe hotel in Mexico City werkt. De dagelijkse routine van haar wordt op een bijna documentaireachtige wijze getoond. Kamermeisje zijn is een hard beroep, Eve is goed in haar werk. Tijdens het werk zijn er momenten dat ze zich verveelt, en dan gaat ze rommelen in de bezittingen van de gasten. Eve heeft de droom om op de 42ste vloer van het hotel te werken, daar zetelen de rijken. Haar droom lijkt onbereikbaar.
Als die hotelgasten er wel zijn negeren ze Eve. Er zijn vele vrouwen in Mexico die voor een hongerloon werken, de helft van de Mexicaanse bevolking leeft onder de armoedegrens. Eve werkt bijna dag en nacht voor haar vierjarige zoontje. La camarista is een ingehouden en stille aanklacht tegen de sociale ongelijkheid in Mexico. Eve is een fenomenale rol van actrice Gabriela Cartol.
De actrice is zelf aanwezig op het festival, voor de film heeft ze een opmerkelijke transformatie ondergaan. Haar muizige en stille Eve is hartverscheurend om naar te kijken. De tweede helft van de film gaat een donker pad op. Wanneer Eve zich op het dak van het hotel begeeft, wil je haar vast grijpen. Er volgt een verrassend eind. Opvallend is het gebruik van de kleur wit in de film. Eve is voortdurend in de weer met witte lakens, ze verdrinkt er letterlijk in. Al dat wit geeft La Camarista een beklemmend gevoel.
Ulrik van Tongeren