Waar de VVD groot mee werd, wil de overheid evenaren. Communiceren met de burger door middel van Jip-en-Janneketaal, hoewel staatssecretaris Knops dat laatste ontkent.

Het Ministerie van Binnenlandse Zaken (ook wel gekscherend het Ministerie van Waarheid genoemd vanwege alarm over nepnieuws, waarna onderzoek aan het licht bracht dat daar geen sprake van is), roept een taalpolitie in het leven die werknemers van de overheid vanwege hun belabberde taalgebruik gaat heropvoeden. Vanaf heden is de ambtenaar dus officieel te beschouwen als taalkundig gehandicapt wezen dat is losgezongen van de gewone mensenwereld. Een status die volgens taalkundigen eveneens kan gelden voor het taalgebruik aan de universiteiten.

Want wie wel eens de moeite neemt artikelen van wetenschappelijk onderzoekers te lezen, met name die van economen en (organisatie)psychologen, kan al gauw het gevoel krijgen een onherbergzaam taalkundig ontwikkelingsgebied te betreden. Naast het Koeterwaals van de overheid rukt het wetenschappelijk Koeterwaals van de universiteit gestaag op.

Op zich een teken aan de wand dat de boven ons gestelden er over spraken en dan beloofden, en er weer over spraken vervolgens beloofden enzovoort, maar er niet in slagen om belangrijke brieven in leesbaar Nederlands te versturen. De discussie sleept zich al langere tijd voort als een taalkundige Brexit. Met als gevolg dat door de onbegrijpelijkheid veel mensen kortingen of toeslagen blijven mislopen, met schulden tot gevolg.

Er zijn meer taalkundige mijnenvelden in overheidsland die rijp zijn om door de taalpolitie geslecht te worden. Afgezien van onleesbaarheid blijkt de juridische taal voor meerderlei uitleg vatbaar. Wat op zich wrang is, want veel teksten zijn juist gebaseerd op wetteksten vanwege de eenduidigheid die dat moet opleveren om te voorkomen dat slimmeriken er een slaatje uit slaan (terwijl Bulgaren op grote schaal simpel konden frauderen met toeslagen). Met als gevolg dat overheidstaal door de jaren heen zo geëvolueerd is dat ambtenaren hun eigen dichtgetimmerde schrijfsels ook niet meer goed begrijpen.

Neem de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), een Europese verordening die een paar jaar geleden in werking trad om burgers te beschermen. Het blijkt nu dat veel instanties, zoals zorg- en opvanginstellingen, de privacyregels juridisch verkeerd interpreteren waardoor de zaak spaak loopt. Reden waarom je de AVG ook ‘georganiseerde onmacht’ zou kunnen noemen, oftewel Koeterwaals.

Zo hebben zorgverzekeraars volgens dagblad Trouw vorige maand een belangrijke brief aan een grote groep klanten over de tandarts niet verstuurd omdat ze dachten dat het niet mocht van de AVG – waarover kwade tongen natuurlijk beweren dat de zorgcowboys vanwege de kosten die ze zo konden besparen zich al te makkelijk verschuilen achter de privacywet.

Kan natuurlijk. Maar het zijn niet alleen zorgverzekeraars, die kan je nog beschuldigen van het binnen harken van centjes van ongeïnformeerde klanten. Ook onverdachte ambtelijke en niet-ambtelijke organisaties in hun strijd tegen mensenhandel durven bijna geen melding meer te maken van misstanden. Terwijl melden nu juist hun reden van bestaan is.

Bang als men is om onduidelijk geformuleerde regels te overtreden, kan je de oorzaak noemen van het feit dat het aantal meldingen van mensenhandel flink omlaag is gegaan. Dit vanwege angst voor privacyregels. Om te lachen als het niet zo triest was. De publieke ruimten hangen propvol met camera’s, er kan er niet één meer bij, terwijl techbedrijven Google & co ons dagelijks scherp in de gaten houden als ware zij werkzaam voor de Chinese geheime dienst.

Ron Kretzschmar