Vaste gast op het Internationaal Filmfestival Rotterdam (IFFR) is de Zweedse cineast Roy Andersson. De liefhebbers van de regisseur moeten gemiddeld vijf tot zeven jaar op een nieuw werk van hem wachten, en dat is lang. De man is inmiddels 76 jaar, maar uit zijn laatste film About Endlessness blijkt dat hij nieuwe accenten in zijn werk weet aan te brengen.

Vanaf 2000 gaat het bij Andersson onverminderd over de hopeloosheid van het menselijk bestaan. In de ‘living’ trilogie: Songs from the Second Floor (2000), You the living (2007) en A Pidgeon sat on a Branch contemplating Existence (2014) zien we de voorname elementen van zijn stijl. De scènes in deze films zijn kort en kernachtig, je zou ze sketches kunnen noemen.

Het uitgebleekte kleurenpalet en de duizelingwekkende detaillering maken de beelden van Andersson bijna tot schilderijen. Intens zijn de shockerend bleke gezichten van zijn personages die permanent in een depressie lijken te verkeren. Wat vooral beklijft is de zwarte humor, genadeloos in zijn films.

About Endlessness lijkt milder te zijn, de meeste sketches eindigen verrassend onbestemd. Voor het eerst bedient Andersson zich nu van een (vrouwelijke) vertelstem met teksten als „Ik zag een vrouw die van champagne hield” en „ik zag een jongen die de liefde nog niet heeft.” Door die nieuwe accenten voelt zijn nieuwe film anders, alsof de filmmaker die diep in de herfst van zijn leven is aanbeland, de rekening daarvan wil opmaken.

Wat gebleven is, is de tijdloosheid waarin de vertelling zich afspeelt. Het verhaal zou zich in de jaren ’50, begin jaren ’60 kunnen afspelen. De straten zijn leeg, auto’s kunnen niet dienen als referentiepunt. Die tijdloosheid geeft Andersson tevens de gelegenheid om sketches op te dienen uit het verleden. Zo zien we een uitgebluste Hitler in een fragment en soldaten die in Siberië tijdens de Tweede Wereldoorlog marcheren.

Ouderwets Andersson is het personage van een van zijn geloof gevallen katholieke priester die nachtmerries heeft waarin hij een gigantisch kruis met zich meezeult en mishandeld wordt door omstanders. De psychiater van dienst is trouwens meer geïnteresseerd om de bus naar huis te halen, dan de priester van zijn waandenkbeelden te genezen. Die priester keert in meerdere fragmenten terug.

Merkwaardig en hartverwarmend is het fragment waarin drie tienermeisjes plotseling beginnen te dansen. Dergelijke frivoliteiten ontbreken doorgaans in Andersson’s latere werk. Het kunstmatig gecreëerde universum van de regisseur herbergt zowaar onverwachte momenten. About Endlessness is een juweel van een film maar moeten we weer zoveel jaren wachten op een nieuw opus van Andersson?

Ulrik van Tongeren

Het IFFR vindt plaats t/m 2 februari in Rotterdam. Het programma lees je hier.

Door ravage

Abonneer
Laat het weten als er

*

1 Reactie
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Sander de Wijs
4 jaren geleden

Goededag,
Er schijnt een film op het IFFR te zijn geweest, ik dacht vorig jaar, waar er een Q+A zou zijn, maar waar alleen de regisseur, zijn vrouw en de moderator aanwezig waren. Weet U welke film dit was? Alvast bedankt.