Les Misérables van de Franse filmmaker Ladj Ly komt over als een wanhoopskreet. Montfermeil, een achterstandswijk (banlieu) aan de rand van Parijs wordt als een kruitvat voorgesteld in de spannende politiefilm. Ly, van Malinese afkomst, kent de migrantenwijk door en door omdat hij daar opgroeide.
De Franse staat is zich langzaamaan aan het terugtrekken uit dergelijke wijken. In het beruchte Seine-Saint-Denis is de politie al helemaal verdwenen, maar in Montfermeil zijn ze nog aanwezig. Tijdens de broeierige zomerdag waarop het drama zich afspeelt, proberen drie agenten in de film nog de schijn van wet en orde op te houden.
De regisseur heeft zich laten inspireren door het klassieke meesterwerk Les Misérables van Victor Hugo uit 1862. De roman tekent het leven van de armen in meerdere van deze achterstandswijken, waaronder het in de film geportretteerde Montfermeil. Voorts heeft Ly zijn eigen ervaringen uit de wijk in de film verwerkt.
In de magnifieke opening van de film zien we hoe Fransen in Parijs het winnen van het wereldkampioenschap voetbal in 2018 vieren. Bij wedstrijden van ‘Les Bleus’ is Frankrijk blijkbaar nog een eenheid, dan lijken de verschillen tussen de bevolkingsgroepen verdwenen.
De rest van de film laat zien hoe diep de kloof is tussen bewoners van de achterstandswijk en de Franse staat, alsmede de rest van het land. Dan staan de verschillende groepen ook nog tegenover elkaar. De moslimbroeders willen eigenlijk de baas zijn in de wijk, maar hebben natuurlijk een groep tegenover zich die dat wil voorkomen. Zodoende is er een gewapende vrede ontstaan, de lont in het kruitvat is nooit ver weg.
De drie politie-agenten die in de buurt patrouilleren, moeten de lieve vrede zien te bewaren maar zijn onderling verdeeld over de wijze waarop. Chris (Alexis Manenti) is een agent die het liefst buiten de wet opereert in de vorm van intimidatie. Zijn collega Gwada (Djebril Zonga) zou hem moeten afremmen, maar dat lukt niet. Het groentje uit de provincie, Stéphane (Damien Bonnard), is de stem van de rede tussen alle heethoofden maar blijkt ook ineffectief te opereren.
De aanleiding voor de explosieve situatie die ontstaat, is banaal. Buurtjongen Issa steelt een leeuwenwelp uit het zigeunercircus waarna de zigeuners verhaal komen halen bij de groepen die de dienst uitmaken in de wijk. De situatie escaleert. Een jongen filmt met zijn drone vanuit de lucht de gang van zaken. Die video is de lont die het kruitvat kan doen exploderen.
In het laatste en uiterst spannende deel van de film zien we hoe de drie agenten voor hun leven moeten rennen. Ze raken ingesloten door een gewapende groep pubers. Deze pubers zijn eigenlijk de ware hoofdrolspelers in Les Misérables. Hun opstand tegen het gezag en de Franse staat is volgens regisseur Ly onvermijdelijk. De terugtrekkende overheid die de achterstandswijken aan hun lot over laat, moet dat zichzelf aanrekenen.
Dat is de wanhoopskreet die de film uitschreeuwt over de wijken waar armoede, criminaliteit en religieuze radicalisering aan de orde van de dag zijn. Wie een beetje het nieuws in Frankrijk volgt, kan zien dat daar wat broeit. Zoals president Macron die wekelijks de gele hesjes laat mishandelen door zijn speciale politiemacht.
En wat te denken van de ongeremde massa-immigratie waar de overheid de greep allang op verloren heeft. De algehele malaise is onmiskenbaar. Staat Frankrijk aan de rand van een burgeroorlog? Les Misérables geeft genoeg stof om over na te denken. De film is in ieder geval een puik en aansprekend speelfilmdebuut van regisseur Ladj Ly.
Ulrik van Tongeren