Om te voorkomen dat angst zich sneller verspreidt dan het coronavirus zelf, moeten nieuwsmedia een consequent een volledig beeld schetsen van de uitbraak.

      door Ifeanyi Nsofor

De New Yorkse gouverneur Andrew Cuomo zei onlangs: „We hebben een epidemie veroorzaakt door het coronavirus, maar een pandemie veroorzaakt door angst.” Deze angst wordt aangewakkerd door de manier waarop de media berichten over de uitbraak.

Enkele voorbeelden van krantenkoppen: ‘Lichamen stapelen zich op in mortuarium door coronavirus in Iran’ (CNN), ‘Eerste Britse dode door coronavirus, totaal aantal gevallen nu 115’ (The Guardian), ‘Coronavirus: Aantal doden wereldwijd meer dan 3.000’ (Premium Times Nigeria).

Nieuwsmedia melden meestal snel het aantal geïnfecteerden en doden als gevolg van het coronavirus. Bij het aantal overlevenden ligt dat anders. Toch zijn er veel overlevenden. Op het moment dat ik dit artikel schrijf (10 maart) zijn er 110.624 gerapporteerde gevallen; 62.397 mensen herstelden, 44.396 mensen zijn momenteel geïnfecteerd en 3.831 mensen overleden. Er zijn zestien keer meer mensen die de ziekte overleven dan patiënten die overlijden.

    Online begrafenissen

De Nigeriaanse schrijver Chimamanda Adichie noemt deze eenzijdige focus ‘het gevaar van het enkele verhaal’. In een TEDGlobal Talk zegt ze dat we kwetsbaar en vatbaar zijn voor verhalen. Als je mensen op één bepaalde manier neerzet, telkens weer, dan gaan ze voldoen aan dat beeld, aldus Adichie.

De krantenkoppen over het coronavirus voorspellen dood, verderf en wanhoop. Onbewust associëren mensen doden alleen met de uitbraak van het coronavirus. Ze nemen extreme maatregelen, sluiten bedrijven en scholen. Momenteel zitten meer dan 300 miljoen kinderen thuis uit angst.

Aan het extreme uiterste vinden we de National Association of Funeral Directors in het Verenigd Koninkrijk. Die kondigde aan te overwegen bij een corona-pandemie begrafenissen online te gaan streamen. Op die manier, zei een woordvoerder, zouden de overlevenden kunnen rouwen zonder het risico te lopen op besmetting. Een dergelijke stap zou echter contraproductief kunnen uitpakken, omdat internettrollen dergelijke video’s kunnen gebruiken om angst en paniek te zaaien.

Het moet anders. Berichtgeving waarin het complete beeld over de uitbraak wordt geschetst, geeft hoop en vertrouwen dat een infectie geen doodvonnis betekent. De continu negatieve berichtgeving over Covid-19 wakkert hysterie, angst en paniek aan. Zo blijft het beeld bestaan dat mensen een infectie niet overleven. Uit de data blijkt iets anders.

     Laat overlevenden aan het woord

Er zijn verschillende manier om de berichtgeving evenwichtiger te maken. Als eerste moeten media het volledige verhaal brengen en altijd ook het aantal overlevenden noemen. Artikelen over het coronavirus moeten vooral feitelijk zijn. Door de duizenden mensen die de infectie overleven niet te noemen, is het beeld incompleet en wordt de overlevenden absoluut geen dienst bewezen.

Als tweede moeten overlevenden aan het woord komen om over hun ervaringen te kunnen spreken. Journalisten moeten met deze overlevenden in gesprek gaan en naar buiten brengen hoe zij het virus overwonnen hebben.

Als derde moeten nieuwsmedia blijven herhalen welke preventieve maatregelen mensen moeten nemen, om het risico op besmetting te verkleinen. Ogen, neus en mond niet aanraken met ongewassen handen, handen wassen met zeep onder stromend water, niezen en hoesten in een tissue of elleboog, 1,5 meter afstand bewaren tot iemand die niest of hoest en bij twijfel een arts raadplegen.

Als vierde moeten nieuwsmedia voorzichtig zijn met wat ze naar buiten brengen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) erkent dat er momenteel een ‘infodemie’ gaande is: een overweldigende hoeveelheid juiste en onjuiste informatie overspoelt de sociale media en websites. Als het publiek overladen wordt met nieuws over doden, geeft dat internettrollen de kans die informatie te misbruiken voor misinformatie.

Om te voorkomen dat angst zich sneller verspreid dan het virus, moeten organisaties aan zelfregulatie doen en volledig berichten over de corona-uitbraak. Dat is ethisch, in het publieke belang en in het belang van de volksgezondheid.

Ifeanyi Nsofor is algemeen directeur van het expertisecentrum EpiAFRIC en beleidsdirecteur bij Nigeria Health Watch.