De Amerikaanse regisseuse Eliza Hittman heeft met haar derde speelfilm Never Rarely Sometimes Always een beklijvend drama gemaakt. De zeventienjarige Autumn ontdekt dat ze ongewenst zwanger is en wil abortus, maar in landelijk Pennsylvania is dat onmogelijk zonder toestemming van de ouders. In een schijnbaar hopeloze tocht per bus gaat Autumm (Sidney Flanigan) samen met haar nichtje Skylar (Talia Ryder) op weg naar het verre New York.
Met schoolwerk en een parttime baantje als cassière in een supermarkt heeft Autumn genoeg op haar bordje. Daarom besluit ze tot abortus. De film toont op een realistische en ingetogen wijze hoe ze dit gaat oplossen. De plaatselijke pro-life kliniek biedt geen uitkomst. Er wordt niets verklapt over hoe Autumn zwanger is geraakt, al wordt zij in het begin van de film slet genoemd door een klasgenoot.
Dit is geen ‘probleem van de maand’ tv-film, noch een jankerig melodrama waar men voor of tegen abortus is. Het toont hoofdzakelijk hoe de twee jonge vrouwen obstakels opruimen. Terloops wordt het soms stuitende seksisme van de mannen op hun pad getoond. Ja, de film is feministisch, echter zonder belerend vingertje. Toch is het wel degelijk een gedegen aanklacht tegen de stuitende onrechtvaardigheid waar jonge vrouwen in een arbeidersmilieu onder lijden.
Knap is hoe het de film speelt met tijdsbesef. De handeling strekt zich uit over drie dagen, maar het voelt alsof het zich binnen een dag afspeelt. Autumn en Skylar hangen een belangrijk deel van de film in en rond busstations uit. Er hangt enige dreiging in de lucht. De jonge vrouwen zijn behoorlijk zwijgzaam, woordloos wordt de hechte relatie tussen beiden getoond. Het is geen film van grote gebaren, maar veeleer het aftasten van een rauwe realiteit.
Opmerkelijk hoe debutante Sidney Flanigan verstilt acteert. Ingehouden, bijna emotieloos, is haar gezicht terwijl van alle kanten de bedreigingen opdoemen. Het grootste instrument wat een filmmaker heeft is het menselijk gezicht. Als regisseur moet je wat in huis hebben om daar iets mee te doen. Eliza Hittman toont dat ze daartoe in staat is. Het verstild acteren van Flanigan is een fantastische opmaat naar de enige emotionele uitbarsting die haar personage beleeft.
De vreemde filmtitel, Never (nooit) Rarely (zelden) Sometimes (soms) Always (altijd), komt voort uit een serie vragen van een sociaal werkster in de abortuskliniek waar Autumn haar ingreep moet ondergaan. Dat ingenieuze vragenspel en de reacties van Autumn komen aan als een mokerslag. Never Rarely Sometimes Always is ondanks de ingehouden inborst uiterst emotioneel en aangrijpend.
Ulrik van Tongeren