Met grote zorg heeft Stichting Privacy First kennisgenomen van de nieuwe coronanoodwet. ‘Deze wet is overbodig, ondemocratisch, maatschappelijk ontwrichtend en juridisch onrechtmatig.’
door Bas Filippini
Bij de indiening van noodwetgeving dient allereerst sprake te zijn van een noodsituatie. Het coronavirus lijkt inmiddels echter grotendeels uit de Nederlandse samenleving verdwenen. Er is in Nederland allang geen sprake meer van een (dreigende) noodsituatie qua zorgcapaciteit. Dus bestaat er geen enkele aanleiding voor het indienen (laat staan parlementair behandelen en goedkeuren) van de coronanoodwet zoals die dinsdag door het kabinet bij het parlement is ingediend.
Naar verwachting zal deze situatie ook niet veranderen. Privacy First adviseert de Tweede Kamer daarom om deze noodwet te verwerpen. In plaats van invoering van de nieuwe noodwet dienen huidige noodverordeningen te worden ingetrokken die reeds te lang van kracht zijn, ondemocratisch en ongrondwettelijk. Zowel de gemeenteraden als het parlement staan hierbij buitenspel.
Lokaal i.p.v. nationaal niveau
Afgelopen maand betoogde Privacy First daarom in De Telegraaf dat alle noodverordeningen per direct dienen te worden ingetrokken. Vervolgens dient het huidige stelsel van noodverordeningen te worden geanalyseerd en gedemocratiseerd. Een eventuele nieuwe lockdown zou wettelijk alleen mogelijk moeten zijn als tenminste 75 procent van de Eerste en Tweede Kamer ermee instemt.
Het coronavirus laat zich niet bestrijden met een one size fits all maatregel zoals de voorgestelde noodwet. Zoals ook in Duitsland steeds vaker wordt betoogd vergt dit geen eenzijdige nationale wetgeving, maar specifieke, tijdelijke ingrepen op lokaal niveau, mits strikt noodzakelijk en proportioneel. Met lokale democratische goedkeuring vooraf en de mogelijkheid van toetsing door de rechter.
De eerste conceptversie van de noodwet was een juridisch gedrocht dat de toets aan de Grondwet en de mensenrechten (waaronder het recht op privacy, het huisrecht en de vrijheid van beweging) op geen enkele wijze kon doorstaan. Dit heeft in de maatschappij terecht tot grote onrust, weerstand en rechtszaken geleid. Desondanks maakt het kabinet nu geen pas op de plaats, maar drukt haar totalitaire noodwetagenda onverminderd door.
Draconische maatregelen
Privacy First verwacht dat dit de bestaande maatschappelijke onrust verder zal aanwakkeren en zich als een veenbrand door onze samenleving zal blijven verspreiden. Door de nieuwe noodwet dreigen immers nog steeds de volgende draconische maatregelen:
– Juridisch verplichte ‘veilige afstand’ tussen vrijwel iedereen die niet op hetzelfde adres woont. Volstrekt onnodig dreigt hierdoor de ‘anderhalve meter samenleving’ juridisch verankerd te worden. Dit kan onze samenleving duurzaam ontwrichten terwijl de ervaring inmiddels leert dat een vrijwillig beroep op de sociale verantwoordelijkheid van mensen ruimschoots voldoende is.
– In de voorgestelde noodwet wordt regeren per decreet door de minister(s) de standaard praktijk en wordt het parlement grotendeels vleugellam gemaakt (zie o.a. art. 58c en bijbehorende toelichting). Dit geldt zelfs voor kwesties die buiten de noodwet vallen. In art. 58s wordt dit eufemistisch een ‘vangnet’ genoemd: ‘Indien zich een omstandigheid voordoet waarvoor de (…) geldende maatregelen niet toereikend zijn, kunnen bij ministeriële regeling andere maatregelen worden genomen die de kans op verspreiding van het [coronavirus] redelijkerwijze beperken.’ Dit vormt simpelweg een recept voor toekomstig machtsmisbruik op een breed scala aan onderwerpen.
– Verbod op groepsvorming, evenementen, verplichte hygiënemaatregelen en beschermingsmiddelen, beroepsverboden, verbod op personenvervoer, onderwijs, kinderopvang etc.
– Alles op straffe van hoge boetes.
– De beruchte corona-app staat weliswaar niet meer in de nieuwe noodwet, maar zal in een apart wetsvoorstel alsnog juridisch verankerd worden. Daarmee blijft de dreiging van massale invoering van deze surveillance app onverminderd hoog.
Privacy First zal allereerst langs politieke weg de ingediende noodwet verder onschadelijk trachten te maken. In coalitie met andere relevante organisaties zal Privacy First tevens de mogelijkheden verkennen om eventuele inwerkingtreding van deze noodwet juridisch te verhinderen of de noodwet buiten werking te laten stellen.