Marijn Poels maakt documentaires over de aarde, mens en het klimaat. In Return to Eden, het derde deel van een trilogie over het milieu, schopt hij wederom heilige huisjes omver. Hij reisde drie jaar lang de hele wereld af om te ontdekken hoe de mens harmonieus kan gaan samenleven met de aarde. De mensen die hij interviewt dragen eenvoudige oplossingen aan die grote gevolgen kunnen hebben. En bijna terloops maakt Poels gehakt van de klimaatpausen in Brussel die zich meesters van het universum wanen.
De fraaie documentaire gaat niet uitsluitend over klimaat, maar raakt soms aan dat thema. Zoals ergens middenin met een hilarisch animatiefilmpje over de klimaat onzinnigheden. Volgens Poels moet de overregulering van dieren en planten door de managers aan de orde gesteld worden. En de mens moet leren om de natuur te beheren zonder het te vernietigen. De voorbeelden die Poels in zijn documentaire aandraagt tonen aan dan mensen lokaal het verschil kunnen maken. Ze kunnen dat doen zonder dictaten van overheden die alleen maar in het groot denken. Dat de menselijke maat terug moet keren is de belangrijkste boodschap van de film.
Overrompelend is de bijdrage over het werk van de ecoloog Allan Savory die in Zimbabwe met vee en boeren werkt. Het gaat hier om de verwoestijning. Vruchtbare grond wordt in een razend tempo droog en onvruchtbaar, eigenlijk is dat proces al duizenden jaren aan de gang. De thesis van Savory is dat koeien met hun hoeven de uitgedroogde en harde aarde splijten zodat er langzaamaan vergroening kan plaats vinden. De losse aarde die zodoende ontstaat houdt het vocht beter vast en zorgt voor de groei van planten en gewassen. De veehouders die met hun vee rondreizen zorgen voor een metamorfose van het landschap.
Het feit dat koeien een belangrijke rol kunnen spelen in het leefbaar maken van de aarde is uiteraard controversieel. Zijn koeien met hun mest niet de grote aanjagers van methaan uitstoot? De Ethiopische boeren die de woestijn weer vruchtbaar maken en een Duits echtpaar dat permacultuur gebruikt voor hun landbouw zijn inspirerende voorbeelden. Aangrijpend is het verhaal van het Amerikaanse echtpaar die een florerende oesterboerderij had. Door milieuactivisten en de overheid werden ze verjaagd. Nu is het daar een desolate plek, zonder oesters en de geliefde zeehonden.
Return to Eden is ondanks hoopvolle signalen dat het écht anders kan tussen mens en natuur best wel somber. Het is een tikje huiveringwekkend dat de Vierde Industriële Revolutie, ofwel de Great Reset, hier zijn opwachting maakt. De Amerikaanse activiste Rosa Koire betoogt dat organisaties als de Verenigde Naties het platteland willen ontvolken zodat de elite daar hun eigen aardse paradijs kunnen creëren. Als dat waar is heeft de mensheid een harde strijd voor de boeg.
Bekijk ook The Uncertainty Has Settled van Poels uit 2019.