In deze tijd een filmfestival een filmfestival organiseren is een hachelijke zaak. Film by the Sea in september in Vlissingen was grotendeels een ‘normaal’ festival. Maar toen mochten er nog meer mensen in de zalen zitten, 30 procent van de zaal, in de huidige situatie slechts 30 personen. Daarom is alles online te volgen. Thuis op de bank documentaires kijken is toch iets anders dan de hectiek beleven van een festival zoals het vroeger ooit was.
De Tsjechische regisseuse Helena Třeštíková was in 2018 hoofdgast op IDFA. Ze maakt opmerkelijke documentaires over de levens van gewone mensen en volgt ze vele jaren. Anny, een Tsjechische vrouw, volgde ze zestien jaar, van 1996 tot 2012. Anny werd als onderwerp uit een groep prostituees gekozen wegens de voor het beroep gevorderde leeftijd van 46 jaar. Op die leeftijd begon ze met het beroep. Anny tippelt in weer en wind in de Praagse straten waar ze een klant hoopt te vinden uit de stoet auto’s die passeren.
Maar Anny is van meer markten thuis, ze werkt tevens als toiletjuffrouw en schoonmaakster van treinen. Ze is een montere vrouw die altijd een glimlach klaar heeft voor haar klanten, terwijl haar leven echt zwaar is. De vrouw doet dat harde werken vooral om haar kinderen en kleinkinderen te helpen. En wanneer Anny eindelijk de liefde vindt, loopt dat op een domper uit.
Zoals gebruikelijk in de documentaires van Třeštíková zitten er flinke tijdsprongen in. Zodoende zien we het ouder worden en de worsteling met haar gezondheid. Het levenslange kettingroken heeft haar longen verwoest. Na haar zestigste keert ze toch terug als toiletjuffrouw en gaat, ondanks haar gezondheid, weer tippelen. Dat karige pensioentje is niet genoeg, er lijkt een permanente economische crisis te zijn in de jaren dat we haar volgen. Dat verklaart Anny’s stille hunkering naar het communisme.
Het is een aangrijpende documentaire geworden. Het miraculeuze is dat het geen sombere film is. De levenslust en overlevingsdrang van de vrouw palmen de kijker in. Er zit ook vrolijkheid in de documentaire verwerkt. Met haar sekswerker clubje The Risk-Free Pleasure! zingt ze uit volle borst ‘dokter, vergeef me!’ Ze kan immers niet stoppen met roken.
Opmerkelijk dat deze schitterende documentaire over Anny pas in 2020 wordt uitgebracht, terwijl Anny in 2012 stierf. Dat heeft er mee te maken dat Třeštíková met meerdere projecten bezig is die later op de Tsjechische tv vertoond worden. Opmerkelijk dat de regisseuse haar projecten ‘time-lapse‘ documentaires noemt. Daar bedoelt ze mee dat er een versnelde weergave is van trage gebeurtenissen. De enorme tijdsprongen in haar documentaires lopen door de montage naadloos in elkaar over. Dat is knap en briljant werk.
Ulrik van Tongeren