Mank van David Fincher is een biografische film over Herman J. Mankiewicz, scenarioschrijver van Citizen Kane uit 1941. Geregisseerd door Orson Welles staat die film al vele jaren te boek als de beste aller tijden.
Het 24-jarige wonderkind Welles kreeg na een opzienbarende theatercarrière carte blance van RKO Pictures om een film te maken. Hij huurde Mank in, de roepnaam van Mankiewicz, die in Mank briljant wordt gespeeld door de Britse acteur Gary Oldman. Fincher heeft als bewonderaar van Citizen Kane en vooral van Mankiewicz er een gloedvolle ode aan het oude Hollywood van gemaakt.
In 1940 wordt Mankiewicz door Welles aan het werk gezet om het scenario van Citizen Kane te schrijven. De schrijver, die kampt met een gebroken been, wordt met een verpleegster en een secretaresse gehuisvest in een ranch aan de rand van de Los Angeles. Zodoende is hij ver weg van de verleidingen van gokken en drank.
Voorts maakt de film vanaf 1930 vele tijdsprongen terug in de tijd. In dat jaar sloot Mank vriendschap met de actrice Marion Davies, gespeeld door Amanda Seyfried, echtgenote van krantenmagnaat William Randolph Hearst. Veel scènes spelen zich af op het privépaleis San Simeo van het rijke echtpaar.
Fincher is typisch een regisseur van strakke gestroomlijnde films. Merkwaardig dan dat Mank anekdotisch in elkaar steekt. De vele flashbacks tonen amusante ervaringen uit het leven van Mankiewicz. Deze scènes lijken uit de losse pols van Fincher ontstaan. We ervaren hoe de welbespraakte, sardonische en drankzuchtige schrijver zijn mannetje staat in Hollywood. Maar hij is ook een briljant schrijver die meewerkt aan talloze klassieke Hollywood producties.
Mankiewicz verwerkte zijn persoonlijke ervaringen in het scenario van Citizen Kane. Opvallend dat de film een genadeloze afrekening met Marion Davies en William Randolph Hearst bevat. Het echtpaar wordt overigens fantastisch vertolkt door Amanda Seyfried en Charles Dance.
De schrijver is ondanks zijn rijkdom een sociaal bewogen man. Een briljante scène is de verkiezingsavond van 1934. We zien hoe Hollywood notabelen de strijd tussen de socialistische schrijver en Democraat Upton Sinclair en zijn tegenstander Frank Merriam van de Republikeinse partij volgen. Sommige Hollywood producenten speelden een dubieuze rol in de verkiezing voor gouverneur van Los Angeles. Mankiewicz is daar boos en verbitterd over.
Het oogstrelende Mank is niet kritiekloos over Hollywood van de jaren ’30. De moeilijke samenwerking tussen de schrijver en Orson Welles wordt niet echt uitgewerkt. Het auteurschap van Citizen Kane is een hete aardappel in de filmgeschiedenis. De befaamde filmcritica Pauline Kael schreef in 1971 Raising Kane waarin ze Mankiewicz als de ware geestelijke vader van Citizen Kane betitelde, terwijl Welles een belangrijk aandeel had in het scenario.
Fincher bevindt zich blijkbaar in het kamp van Mankiewicz, Jack, zijn vader die in 2003 overleed, schreef het scenario van Mank. En laten we ook niet vergeten dat cameraman Gregg Toland met zijn geniale werk Citizen Kane baanbrekend maakte. ‘Deep focus’ is de naam van het procedé dat hij gebruikte, waarbij voor en achtergrond even scherp waren. De betoverende zwart-wit beelden van Citizen Kane zijn nog steeds niet overtroffen.
Erik Messerschmidt doet met zijn digitale zwart-wit camerawerk een serieuze poging om dit te evenaren. Fincher had een leger aan digitale technici tot zijn beschikking om de reconstructie van het oude Hollywood te verwezenlijken. Mank is een meeslepend visueel spektakel geworden en dient op een groot doek bekeken te worden.
Ulrik van Tongeren