Yab Yum

De jaren ’80 van de vorige eeuw verliepen losbandig. Het luxueuze Amsterdamse bordeel Yab Yum van eigenaar Theo Heuft was in die tijd een geliefde pleisterplaats voor de nationale en internationale jetset. Yab Yum is gefilmd in de overblijfselen van het bordeel. Het bouwvallige pand geeft toch iets van het glorieuze verleden prijs.

Filmmaakster Anne Maria van ‘t Hek interviewde voor haar documentaire 135 mensen om zodoende een beeld te schetsen van het reilen en zeilen van dit lustoord. Uiteindelijk komt er een klein aantal mensen in beeld voor de interviews, sommigen alleen met voornaam. Er zijn destijds zaken voorgevallen die echter niet benoemd mogen worden, dat kan alsnog gevaarlijk zijn.

Het eerste deel van de documentaire is alleraardigst met beschrijvingen uit de wilde tijd. Men moet een flinke duit meenemen om in de watten gelegd te kunnen worden. Een voormalig gastvrouw, een prostituee en twee barkeepers komen aan het woord. De mannen achter de bar moeten homo zijn, dan kunnen de meisjes niet verliefd op ze worden. Dat voorkomt een hoop gedonder.

Smakelijk zijn de details over de perversies van de klanten. Het mooist zijn de beschrijvingen van de wijze waarop de gast wordt onthaald en het traject van verzorging ondergaat. Verdienmodel is natuurlijk de verkoop van peperdure flessen champagne.

In het tweede deel van de documentaire slaat de ontnuchtering onverbiddelijk toe met het uitbreken van de HIV-epidemie en vervelende klandizie van criminelen als Klaas Bruinsma. De ondergang van het bedrijf door de aanwezigheid van de onderwereld is tragisch. Eigenaar Heuft weet ze niet buiten de deur te houden.

Afrekeningen en intimidatie zijn dagelijkse kost in Yab Yum. Een portier wordt doodgeschoten. Heuft verkoopt zijn bordeel in 1999 aan criminelen. In 2007 wordt het gesloten door de gemeente en vervolgens tot museum gemaakt. Het zal in de toekomst vast een boutique hotel worden.

De kleurrijke personages maken de film onderhoudend. Zoals de mysterieuze Engelsman die vaste klant is en de stoïcijnse Heuft met zijn eeuwige sigaar. Maar Mitch, de ex-manager van Yab Yum, steelt de show. Ondanks zijn gevorderde leeftijd straalt hij onverminderd het hedonisme van die tijd uit. Niet voor niets is hij gekleed in een kamerjas.

Mitch droomt van een laatste kunstje, opnieuw manager worden van een bordeel. Dat zal geen iconische tent worden, maar een gewoon bordeel. Yab Yum gaat niet diep, er zit te weinig analyse in en het was te risicovol om te graven in de talloze schandalen. Gelukkig wordt er geen moreel oordeel geveld over prostitutie. Het was voor de meeste dames een fijne tijd, al liep het met enkele vrouwen slecht af, ze pleegden zelfmoord.

Sans Soleil

Chris Marker (1921-2012) was schrijver, fotograaf en maker van documentaires. Sans Soleil (1982) is een reisverslag over tijd en herinneringen. Een onbekende vrouw, met de vertelstem van Alexandra Stewart, leest brieven voor van de freelance fotograaf Sandor Krasna.

De man wordt aangetrokken tot Japan en de voormalige Portugese koloniën Kaapverdië en Guinee-Bissau in Afrika. Er zijn tevens uitstapjes naar IJsland en Vertigo van Alfred Hitchcock. Marker gebruikt een associatieve wijze van vertellen waarbij de zijwegen belangrijker zijn dan de hoofdweg.

Centraal staat Japan. Getoond worden rituelen van mensenmassa’s en een blik op dit onbekende Aziatische land. Er schijnt een mysterieuze kaste van onaanraakbaren te zijn, overblijfsel van een middeleeuws kaste systeem. Alleen al over dat onderwerp zou een hele film gemaakt kunnen worden. Zo zitten er honderden thema’s in Sans Soleil, typisch een film die meermalen bekeken moet worden.

Het digitale Japan komt ook aan de orde, onder meer via pc-games. Dit uitstapje naar de digitale wereld in 1982 heeft een profetisch gehalte, Marker liep dertig jaar voor. Later in zijn carrière zou het digitale filmmaken steeds belangrijker worden. Zijn meesterwerk, het dystopische La Jétee (1962), verwijst naar een toekomst waar we nu naar op weg zijn.

Marker heeft momenten in zijn documentaires die je elders niet kan ervaren. Zo heeft hij oogcontact met een Kaapverdische vrouw die hem zogenaamd niet geen blik waardig acht, of toch sluiks weer wel. Om de filmmaker daarna vol aan te kijken. Zo’n moment is een essay over de menselijke blik.

De speelsheid en muzikaliteit waarmee de film gemaakt is, maakt het tot puur cinematografisch genot. Door Sans Soleil kijken we anders naar de wereld. De film begint met een foto van drie blonde kinderen in IJsland. Zo’n simpele foto roept alleen al veel emotie op. Later zou het dorp waar de kinderen woonden, weggevaagd worden door een vulkaan uitbarsting.

Ulrik van Tongeren

Door ravage

Abonneer
Laat het weten als er

*

0 Reacties
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties