De komende maanden vinden twee bijzondere ontwikkelingen plaats. Gezonde 50-minners worden dan massaal gevaccineerd als ze dat willen en er komt een testsamenleving als het aan het kabinet ligt.

      door Peter de Kort

Maar is dat allemaal nog wel nodig? De ziekenhuizen stromen nu al leeg. Het betere weer en de miljoenen gezette prikken zorgen er wellicht voor dat we in juli nog minder covid-patiënten hebben dan vorige zomer, ook omdat het natuurlijke groepsimmuniteitsaandeel bij vooral de jongeren flink stijgt. Toch blijft een meerderheid van de Tweede Kamer het invoeren van een (voorlopige) testmaatschappij voor als men regelmatig naar musea, de kroeg, bioscoop etc. wil een goed idee vinden.

Gelukkig zien steeds meer mensen en instanties dat continu sneltesten niet meer zitten. De cultuursector zegt dat ze geen heil zien in het plan. Zij zijn bang dat ze dan zoveel omzet verliezen dat het onrendabel is hun zaak of instelling open te houden. Ook het MKB heeft in een open brief met vergelijkbare argumenten gepleit af te zien van een testsamenleving.

Verder zien ziekenhuisbestuurders, zorgverzekeraars en artsen het niet zitten. Zij vinden dat je dat geld beter kunt inzetten voor gezondheid en preventie. Zij hebben, net als veel ongeruste burgers, hun hoop gevestigd op de Eerste Kamer die de ‘Tijdelijke wet coronatoegangsbewijzen’ vandaag behandelt.

   Achterhaald

De tegenstanders van de tijdelijke wet hebben gelijk. Het zou verstandig zijn als de Kamers en het kabinet door voortschrijdend inzicht concluderen dit onzalige plan niet door te drukken. Die testmaatschappij is namelijk bedacht in het najaar toen er nog geen echt zicht was op vaccins op de korte termijn en men er helemaal geen rekening mee hield dat de natuurlijke immuniteit zo hard zou stijgen. De toen gebruikte argumentatie om binnenkort massaal te testen is daarom nu geheel achterhaald.

Helaas is de discussie over het massaal vaccineren van gezonde 50-minners nog niet zo op gang gekomen. Door de eerder genoemde stijgende natuurlijke immuniteit is het namelijk ook niet meer echt nodig iedereen een vaccinatie aan te bieden. Sinds de vorige zomer is de immuniteit bij bijvoorbeeld jongeren verviervoudigd en zal eind juni minstens 40 à 50 procent bedragen. Vijftigplussers zijn dan grotendeels volledig gevaccineerd, want eind juni zijn er in totaal 15 miljoen doses weggeprikt, waardoor zij én anderhalf miljoen kwetsbare 50-minners die dat willen twee keer zijn gevaccineerd.

Je hebt dan al een theoretische reductie van ziekenhuisopnamen van ruim 99 procent gemiddeld over een jaar en bijna 100 procent in deze zomer, omdat dan net als vorig jaar het mooie weer ervoor zorgt dat er in juli en augustus überhaupt amper nog mensen worden opgenomen met coronaklachten.

Hoe kan die afname zo snel al worden bereikt? De groep 50-plussers vertegenwoordigde over geheel 2020 ruim 99 procent van de covid-ziekenhuisopnamen. Van het hele kleine aantal 50-minners ernstige zieken had ook een hele grote meerderheid onderliggend lijden. De theoretische afname ernstige covidzieken en mortaliteit loopt dus na vaccinatie op naar ruim 99 procent, omdat je dan volgens de fabrikanten na twee doses 100 procent voorkomt dat je nog erg ziek van corona wordt.

   Groepsimmuniteit

Natuurlijk laat niet iedereen zich inenten, maar volgens het Ministerie van Volksgezondheid is 85 procent bereid gevaccineerd te worden, waardoor in combinatie met een algemene, natuurlijke immuniteit van 50 procent je al in de nazomer boven de 70 procent groepsimmuniteit bij volwassenen uitkomt en bij ouderen nu al boven de 90 procent.

Het is daarom zeer de vraag of in de zomer, als het covidvirus sowieso zo goed als bestreden is, het nog veel zin heeft vijf miljoen gezonde volwassen 50-minners te vaccineren en een miljarden verslindende niet-werkende testmaatschappij op te zetten die nu al de overheid dagelijks een half miljoen kost zonder dat er per se getest hoeft te worden, zoals de Volkskrant afgelopen zaterdag berichtte (22-05-2021).

Daar komt nog bij dat vooraanstaande virologen waarschuwen voor het massaal vaccineren van de jongere bevolking, omdat de kans op gevaarlijkere mutaties dan juist hoger kan worden. Ook kan verbazend snel een positief vaccinatie-effect door vaccinatieschade teniet worden gedaan, heeft de Gezondheidsraad uitgerekend.

Zij concludeerden dat over de maanden februari/maart bij één vaccinatiedode en een aantal ernstige zieken het positieve effect van één keer vaccineren bij een hoge covid-ziekenhuisbezetting dat het niet opweegt tegen de nadelen voor 60-minners in diezelfde periode.

Bij een veel hogere natuurlijke immuniteit in juni en het betere weer, heeft daarom in die periode vaccineren nog minder toegevoegde waarde voor 50-minners. De kans dat dan vaccinatieschade meer schaadt dan een voordeel oplevert, is vele malen hoger bij een gelijk aantal ernstige bijwerkingen.

   Gesjoemel

Het argument om het testsysteem in te voeren en iedereen te vaccineren om te voorkomen dat oudere of jongere kwetsbaren tijdelijk te beschermen, is niet echt relevant meer binnenkort, omdat nu al 85 procent van de ouderen is gevaccineerd. Nog niet gevaccineerde ouderen zijn natuurlijk zelf verantwoordelijkheid voor de keuze niet ingeënt te worden.

Ook geeft de sneltest schijnveiligheid, omdat soms mensen onterecht negatief testen en ze in de periode dat ze negatief getest zijn, besmet raken en anderen besmetten. Er zal ook veel gesjoemeld worden met de testen en veel bedrijven willen een negatief testbewijs niet eens eisen van klanten. Maar wat nog erger is; als iedereen zich moet laten testen is dat weggegooid geld, omdat positieve uitslagen meestal niet kloppen.

Hoe zit dat dan precies? Het RIVM schat dat hooguit 0.8 procent van de bevolking op dit moment besmettelijk is. Volgens het Britse medische tijdschrift The Lancet is de kans gemiddeld anderhalf procent dat de PCR-test een foute positieve uitslag geeft. Nu levert de sneltest meestal de juiste uitslag op omdat in verhouding meer mensen met mogelijke coronaverschijnselen zich laten testen.

Als iedereen zich nu zou laten testen heb je al veel meer mensen die fout positief (besmettelijk) worden getest dan terecht positief-besmettelijk. Daar komt nog bij dat een terecht positieve test niet automatisch betekent dat je nog besmettelijk bent, omdat lang nadat je weer beter bent restvirus in de neus kan achterblijven.

   Bloedtest

Wat betekent dat in de praktijk? Eind juni is het aantal mensen dat echt besmettelijk is teruggelopen naar waarschijnlijk maximaal 0.2 procent. Bij dagelijks 250.000 getesten maal 40 euro is dat 10.000.000 euro per dag. Je krijgt dan 500 correct positief getesten en minstens 2.500 mensen foutpositief getesten die dan nota bene allemaal in quarantaine moeten, plus hun eventuele aanhang.

Het bizarre bijeffect ontstaat dan dat door zo’n testmaatschappij op te zetten, men ook onterecht blijft concluderen dat corona zelfs in de zomer enorm veel gezonde mensen nog een besmettelijksbron zijn, waardoor men wellicht intensiever en langer blijft testen en sneller weer extra anti-coronamaatregelen neemt.

Dan heb je nog het argument dat je de sneltest in ieder geval kunt gebruiken om te kunnen reizen. Dit dure middel hoeft weinig te worden ingezet, omdat bijna alle 50-plussers in juli zijn gevaccineerd, wat genoeg is om te reizen door Europa én omdat een groot deel van de jongeren antistoffen heeft.

Dus als die testmaatschapppij er doorgedrukt wordt, is het een veel beter plan om in plaats van alleen elke drie of vier dagen een dure, onbetrouwbare PCR-testuitslag te eisen, vanaf juni iedereen ook een gratis bloedtest op covid-antistoffen aan te bieden. Die is veel accurater en kost maar een tientje. En als je positief test, kan dat bewijs minstens drie maanden gelden omdat antistoffen bij 90 procent ruim zes maanden actief zijn, blijkt uit RIVM-onderzoek.

Die positieve antistoffentest kan meteen voor het bezoeken van andere landen worden gebruikt. Het Europees parlement heeft bijvoorbeeld deze week besloten dat een bewijs dat je antistoffen hebt, voldoende is om overal te worden toegelaten in de EU.

Een extra (financieel) voordeel is dat iedereen die antistoffen heeft dan maximaal maar één keer ingeënt hoeft te worden als zij dat willen. In plaats van minstens een miljard uitgeven aan een onbetrouwbare testmaatschappij, bespaar je dan juist miljoenen euro’s op vaccins. Prikken die sowieso indien nodig beter pas vanaf eind augustus, begin september kunnen worden gezet om een betere bescherming in de winter te waarborgen en wellicht het vaccin dan ook is aangepast aan nieuwe covidvarianten.

UPDATE: De Eerste Kamer heeft dinsdag ingestemd met de wet die toegangstesten mogelijk maakt. Ook de quarantaineplicht voor reizigers uit landen met een zeer hoog coronarisico haalde het in de senaat. De kabinetsplannen konden na een marathondebat, dat tot in de nacht duurde, mede met dank aan GL op een meerderheid rekenen. Verschillende partijen, waaronder de PVV en de PvdA, vinden dat met name de wet voor toegangstesten nog te veel ruimte laat voor interpretatie.