Eigenlijk is het een klein mirakel dat Film by the Sea dit jaar een normaal festival organiseerde in Vlissingen, zonder zichtbare beperkingen. En dat nog net even voordat de coronapas wordt ingevoerd. Boeiend om tegen het einde het festival in te stappen, om te ervaren dat het in 1999 begonnen evenement nog steeds een warm bad is.
The Card Counter van de Amerikaanse regisseur Paul Schrader was een treinkaartje naar Vlissingen alleen al waard. Het leven is een gevangenis kan gelden als de lijfspreuk van William Tell, gespeeld door Oscar Isaac. Hij is een ex-militair en veteraan uit de Iraakse oorlog met een duister verleden.
Komend uit de gevangenis bouwt hij een bescheiden loopbaan op als gokker, hij speelt poker. ‘Ik was in de gevangenis en leerde daar kaarten tellen’, zegt hij. Op papier is het een wraakthriller, maar het is evengoed een intrigerende film over gokken. De film begint en eindigt in de gevangenis. Het wereldje van anonieme motels en gezichtloze casino’s voelt evenzeer aan als een gevangenis.
William is een typische Schrader-held. Het ondoorgrondelijke en het bijna ziekelijk hunkeren naar loutering is herkenbaar. De man doet denken aan de gekwelde mannen in bijvoorbeeld American Gigolo, Affliction en First Reformed. We worden geleidelijk de donkere psyche van de man ingetrokken. De innerlijke razernij over de gruwelen waar William deel aan had, komen hard aan omdat Isaac vrijwel emotieloos acteert, bijna gortdroog.
Dat droge geldt tevens voor de film. Schrader is een meester in de borrelende dreiging onder de oppervlakte. Er gebeurt bedrieglijk weinig. William neemt een jongeman onder zijn vleugels om hem wegwijs te maken in de casinowereld. En hij ontmoet een vrouw die hem wil inlijven in een team van gokkers. De film is op zijn best waar William alleen en eenzaam is. Hij houdt een dagboek bij, gelardeerd met zijn vertelstem.
The Card Counter is een intrigerende meditatie over gokken. Het tellen van kaarten wordt briljant uitgelegd en is desondanks cryptisch. De film begint en eindigt in de gevangenis. Alles bij elkaar is het een behoorlijk beklemmende film, gemaakt door een regisseur in topvorm. De inmiddels 75-jarige Schrader is alweer aan een nieuwe film begonnen. Een paar jaar geleden was hij op het documentaire festival IFFR, en zei dat hij op weg was naar het einde, de dood. Hij stelt dat nog even uit.
Film by the Sea ruimt altijd plaats in voor de filmgeschiedenis. Dit jaar werden tien films van Charlie Chaplin vertoond. Deze digitaal gerestaureerde films worden vanaf 6 oktober in de bioscopen heruitgebracht. Meesterwerken als The Great Dictator, City Lights en Modern Times blijven onvergetelijk. City Lights gaat over de kleine zwerver die verliefd wordt op een blinde bloemenverkoopster die denkt dat hij een miljonair is. De film is een verbijsterende opeenstapeling van klassieke scènes. Het einde is een van de mooiste ooit.
Ulrik van Tongeren