Leah Eryenyu

Mensen die vanuit de basis tegen armoede, ongelijkheid en schending van mensenrechten vechten staan in dit boek centraal. Het zijn vooruitgeschoven posten, de special forces in de strijd tegen onrecht.

     door Hans Beerends

Het boek De eerste linies van Marc Broere met als ondertitel ‘berichten van het ontwikkelingsfront’ wil de nadruk leggen op het positieve effect van projecten die uitgaan van de kracht en de eigen waarde van de mensen voor wie het bedoeld is. Het geeft aan dat projecten die van bovenaf door een hulporganisatie worden gedicteerd in de regel mislukken.

Dat lijkt logisch maar vanaf het ontstaan van ontwikkelingshulp was er voortdurend een strijd tussen ontwikkelingsstrategen die wilden werken vanuit de belangen en wensen van de mensen in ontwikkelingslanden en degenen die vanuit Den Haag aangaven hoe er gewerkt moest worden.

   UNCTAD

Dat begon al in 1968 bij het internationale UNCTAD-overleg tussen arme en rijke landen. Daar bleek dat arme landen helemaal niet zaten te wachten op hulp. Wat zij wilden was toegang voor hun exportproducten op de westerse markt. TRADE NOT AID was hun slogan. De rijke landen wilden daar echter niet aan en hielden vast aan hoge tariefmuren ter bescherming van hun eigen industrie en landbouw.

Bleef over hulp maar ook die hulp was voor een groot deel gekoppeld aan de belangen van het bedrijfsleven. En ook het deel ideële hulp bleek controversieel. Er werd niet zozeer getwijfeld aan de intentie van de NGO’s maar wel aan de praktische uitwerking. Zo waren er nogal wat NGO’s die graag directief wilden bepalen aan welke criteria een project moest voldoen en op welke wijze het moest worden uitgevoerd. Dit schuurde al snel met de ideeën van lokale voorlieden en opbouwwerkers.

Terwijl westerse donoren spraken over democratisering, vrouwenrechten, milieu en duurzaamheid, legden lokale werkers de nadruk op concrete zaken als de aanleg van riolering en waterleiding in de sloppenwijken, veiligheid, bestrijding van de jeugdwerkeloosheid en straatcriminaliteit. Dit inzicht brak geleidelijk door en steeds meer lokale voorlieden en opbouwwerkers werken nu aan concrete maatschappelijke verbeteringen.

Marc Broere, schrijver van dit boek en hoofdredacteur van het ontwikkelingsbad Vice Versa, behoort tot de weinige journalisten die zich nog steeds concentreren op mondiale armoede. Tientallen jaren bezocht hij regelmatig projecten in Afrika, Azië en Latijns-Amerika en sprak daar uitvoerig met de lokale uitvoerders. Het boek doet hij verslag van al die gesprekken en geeft aandacht aan het positieve effect van door lokale mensen opgezette projecten.

   Lokale projecten

Zo heeft Joseph Kihumba in de sloppenwijk van Kenia waar hij zelf is opgegroeid, gestimuleerd door de Nederlandse ontwikkelingswerker Harrie Oostrom, een bioscoop opgezet waar je voor 5 eurocent een film kan bekijken, je ergens anders je mobiel kan opladen en schoolkinderen na schooltijden enige tijd kunnen gamen.

Raphael Obonyo mobiliseert jongeren uit de sloppenwijk Korogocho in Kenia om voor hun rechten op te komen. De jongeren werden namelijk vaak aangehouden voor niets en konden alleen tegen betaling weer vrij komen. Met een protestactie voor het politiebureau en het inschakelen van media maakte hij een einde aan deze misstand.

Mohammad Sholikin, voormalig lepra patiënt in Indonesië, gaat dorpen langs om voorlichting te geven. Hij geeft aan dat lepra te genezen is en dat het onzin is om deze mensen weg te stoppen zoals hem en anderen is overkomen. Leah Eryenyu uit Oeganda werkt aan het versterken van vrouwelijk leiderschap. Zij moet opboksen tegen de bij veel vrouwen nog steeds levende gedachte dat de ondergeschikte positie van de vrouw een door God gewilde situatie is.

Dit zijn enkele voorbeelden maar zo staan er veel meer in dit boek. Voor mensen die zich betrokken voelen bij de strijd tegen armoede en onderdrukking is dit een inspirerend en hoopvol boek.

In de epiloog geeft Broere nog een uiteenzetting van zijn project uit maart 2021. Dit project, genaamd Vice Versa Global, is een journalistiek platform van jonge aankomende journalisten uit Afrika die de gelegenheid krijgen artikelen over maatschappelijke onderwerpen te schrijven en te publiceren op de website en het tijdschrift van Vice Versa. Deze negen jonge enthousiaste publicisten staan vol vreugde op de cover van het boek.

titel  De eerste linies
auteur  Marc Broere
uitgave  Paperback, 254 p.
uitgever  Vice Versa
prijs  24,50 euro