Gunda van de Russische regisseur Viktor Kossakovsky is een originele en aangrijpende documentaire over boerderijdieren. Gunda, een zeug en haar 11 schattige biggetjes spelen de hoofdrol. In de bijrollen, twee koeien en een eenpotige kip.
In zijn sublieme debuutfilm Belovy uit 1993 over een markante familie geeft Kossakovsky in de zijlijn koeien, mieren en een egeltje de volle aandacht. Daarom is het niet zo gek dat dat hij met Gunda vol in de dierenwereld stapt. Mensen zijn overigens onzichtbaar in de documentaire. Zoals vaker in zijn werk leunt Kossakovsy niet op het gesproken woord of op een andere uitleg. Hij laat het intieme leven van gedomesticeerde dieren zien.
Met zijn observerende wijze van filmen, laag op de grond, en heel dichtbij, wordt het drama intens in beeld gebracht. Gunda begint met de zeug die met haar kop buiten de schuur hangt, terwijl ze aan het bevallen is van haar biggen. De biggetjes worstelen zich dorstig aan de tepels van moeder. Het kleinste en zwakste biggetje moet het hardst vechten om bij de tepel te komen.
Fascinerend hoe de kippen in beeld zijn gebracht. Intrigerend is het biologische feit dat kippen, hoewel ze vogels zijn, genetisch het dichtst bij dinosaurussen staan. Wat duidelijk te zien is aan het fysiek van de kip. De stevige poten zouden zomaar de majestueuze poten van een dinosaurus kunnen zijn. Dat Kossakovsky overtuigd vegetariër is, zou hem aangezet hebben tot een aanklacht tegen het eten van dieren.
Je kan van de prachtige, in digitaal zwart-wit geschoten documentaire genieten, zonder na te denken over de boodschap van de filmmaker. Aquarela (2018) Kossakovsky’s film over het water is een aanklacht tegen de klimaatverandering. De imposante beelden van instortende ijsbergen op de Noordpool, en de kolkende blauwe oceaan, werken vooral hypnotiserend. Er is niemand op aarde die zulke betoverende beelden van de natuur kan maken.
Intrigerend is, dat in de eindtitels vermeld wordt dat de documentaire in Noorwegen, Groot-Brittannië en Spanje is opgenomen. Dat betekent dat Kossakovsky een gedeeltelijke fictie heeft gecreëerd. De dieren leven niet samen op de boerderij, het is een utopie. Het mooie van Gunda is dat het onsentimenteel is, en de dieren niet vermenselijkt zijn. De documentaire laat zien dat de boerderijdieren wild zijn gebleven. Toch doen de nog blinde, pas geboren biggetjes, een aanslag op de traanklieren.
Gunda (Periscoop Film) nu online op Picl te zien.
Ulrik van Tongeren