In mijn vorige column over het besmeuren van schilderijen als protest vanwege de klimaatcrisis, keurde ik deze actie vanuit actie-strategische overwegingen af. Ik vond de relatie schilderkunst en klimaat onlogisch en was bang dat deze actie vooral publieke weerstand zou oproepen. Lezers die op deze column reageerden waren het in grote trekken met mij eens maar voegden daar direct aan toe “maar welke actie kan dan wel?” Het antwoord kwam een paar dagen later. Op zaterdag 5 november drongen honderden actievoerders van Extinction Rebellion en Greenpeace het landingsplatform voor privéjets op Schiphol binnen en verhinderden deze jets om op te stijgen. Activisten gingen voor de jets zitten, anderen fietsten rondjes. Er werd muziek gemaakt en rond gemarcheerd. Het geheel was een vrolijke boel. De marechaussee was volkomen verrast en kwam pas enkele uren later in beweging. Activisten werden gearresteerd, afgevoerd en kregen een proces verbaal.

In tegenstelling tot de actie ‘schilderijen besmeuren’ is hier de relatie actieobject en actiedoel niet te missen. Als er al een type vliegverkeer is dat moet en kan verminderen dan is het wel dat van de privéjets.

Geheel volgens het proces zoals ik in mijn vorige column beschreef waren er direct kwade reacties, dit keer van de Telegraaf en van burgemeester Schuurmans van de gemeente Haarlemmermeer. De meer gematigde publieksvriendelijke acties die als regel op een opwekkende radicale actie volgen, vonden dezelfde dag op loopafstand van datzelfde Schiphol plaats.
Hier waren ook honderden actievoerders van de organisatie ‘Grootouders voor het klimaat’ aanwezig.
Zij stonden er met spandoeken om reizigers duidelijk te maken dat vliegen niet meer kan onder de leuze ‘Minder vlucht en meer spoor’.

Piloten op weg naar hun werk toonden zich geïrriteerd, maar de overgrote meerderheid van het publiek bekeek het spektakel geïnteresseerd en niet per se onwelwillend. Ook het commentaar in de dagbladen, afgezien dan dat van de Telegraaf, was niet afwijzend. Minister Jetten stelde in het Tv-programma Buitenhof dat hij de woede van de activisten snapte.
De grote vervuilende sectoren, de industrie en de luchtvaart hebben de afgelopen jaren simpelweg te weinig gedaan aldus de minister. Als lid van de regerende coalitie voegde hij er wel aan toe dat aan spullen van anderen zitten een spanningsveld met de wet kan scheppen. Hoe goed de actie valt binnen een gunstige voedingsbodem moge blijken uit het volgende.
Tegelijkertijd verscheen een rapport van OXFAM-NOVIB waarin ze aantoonde dat de 27 rijkste mensen ter wereld net zoveel CO2 uitstoten als geheel Frankrijk. Op diezelfde zaterdag opende het Tropenmuseum in Amsterdam een expositie over de schadelijkheid van plastic en organiseerde zij workshops met als titel “Mensen op zoek naar hun innerlijke activist”.

Overal breekt nu het inzicht door dat persoonlijk duurzaam leven – minder autorijden, minder douchen, minder stoken – wel zinvol is maar volstrekt onvoldoende om wereldwijd klimaatverandering te beperken. Het meest zinvol van al die particuliere bezuinigingsacties is, dat zij meehelpen een politiek draagvlak te creëren en voor meer steun en begrip voor grote publieksacties zorgen. Vervolgens kunnen met succes wetten en maatregelen bij nationale en internationale overheden geëist worden die echt een eind kunnen maken aan de verwoestende uitwerking van de alsmaar oplopende CO2 uitstoot.
De milieucommissie van de Verenigde Naties voorspelt nu bij ongewijzigd beleid een opwarming van de aarde van 2.2 tot 2.6 graden. Ze wijzen erop dat deze verhoging zal leiden tot overstromingen en droogte met name in arme landen en als gevolg daarvan miljoenen doden als gevolg van hongersnood. Geen van de politici op de klimaattop in Egypte ontkent dat. Zij uiten hun bezorgdheid in verontrustende bewoordingen.  Al die mooie woorden leiden echter nauwelijks tot effectieve daden. Als er echt niets of veel te weinig gebeurt dan stevenen we binnen 15 jaar af op een onleefbare wereld met massale sterfte van mens en dier als gevolg.

Er zullen nog heel wat acties, radicaal en minder radicaal, moeten volgen om deze massasterfte te voorkomen.

Hans Beerends

Foto’s door Extinction Rebellion, Greenpeace en Grootouders voor het klimaat