Toevallig of niet, er zijn een flink aantal documentaires op IDFA over de relatie tussen mens en dier. Die relatie kan exploitatie van het dier door de mens inhouden, of een symbiotische relatie, zoals met huisdieren.
Wildcat van het regisseur en producentenkoppel Trevor Beck Frost en Melissa Lesch is een aangrijpend en inspirerend relaas over de verhouding tussen mens en dier. Harry is een Britse ex-veteraan van Afghanistan die in het Peruaanse Amazone regenwoud zijn zin in het leven probeert terug te vinden. Hij is namelijk zwaar getraumatiseerd door de oorlog. Hij helpt mee bij een reddings- organisatie, geleid door biologe Samantha, die katachtige roofdieren probeert te redden.
De twee vinden een ocelot kitten die door illegale houthakkers gevangen werd. Doel is om het jonge roofdier Keanu voor te bereiden op een terugkeer in het wild. In de film wordt gezegd dat dit vaak mislukt. De film tekent de liefdevolle relatie tussen Harry en de ocelot. De ex-s0ldaat worstelt met zijn demonen, aangevuurd door PTTS, en pijnigt zichzelf met mutileren en suïcidaal gedrag. Filmmakers Trevor Beck Frost en Melissa Lesch zaten dicht op het onderwerp. Ze leefden samen met Harry en Samantha, die trouwens partners werden.
De relatie tussen Harry en Samantha wordt ietwat schetsmatig ingevuld. Harry komt in een emotioneel proces van loslaten, het roofdier moet binnen een afzienbare tijd zijn leven in het wild beginnen. Terwijl beide een innige relatie hebben. Keanu is aanhankelijk naar Harry, bijna als een huiskat. Zodoende worden er allerlei ethische vragen opgeworpen. Als een wild dier bijna een huisdier wordt, hoe kan het dan weer wild worden? Want het roofdier is dan niet meer bang voor de mens, terwijl de mens de grote vijand is van het wilde dier in het regenwoud.
Wildcat is een meeslepende combinatie van menselijk drama, met Harry, en de overweldigende natuur van de Amazone. De scenes met Keanu zijn altijd geweldig. Heeft de schepping ooit een fraaier schepsel gecreëerd dan de ocelot? Het soepele gevlekte lijf en de grote sprekende ogen van het dier zijn onvergetelijk. Gelukkig heeft de documentaire een zekere rauwheid, en mist het de stroperige sentimentaliteit van vergelijkbare natuurdocumentaires.
Inspirerend is de Spaanse documentair The Last Dolpin King van Luis Ansorena Hervé en Ernest Riera zeker niet. Het is een deprimerende blik op het lot van dolfijnen in dolfinariums. José Luis Barbero is al dertig jaar de koning van de dolfijnentrainers. Totdat er in 2015 een negentig seconden durend filmpje, geplaatst door dierenactivisten, op het internet opduikt. Hierin mishandelt de trainer zijn dolfijnen. Shockerend!
De makers hebben er een spannende thriller van gemaakt, stukje bij beetje wordt het verleden van de trainer onthuld. Hij is een meer dan veeleisend man en terroriseert zijn ondergeschikten. Dan is het een kleine stap om dat met zijn geliefde dolfijnen te doen. Zo simpel is het niet, José is een complexe man.
De betreffende video wordt tientallen keren in de documentaire getoond. Is het nep? Is het gemanipuleerd? De discussie roept herinneringen op aan het beruchte Zapruder filmpje waarin de moord op John F. Kennedy in 1963 wordt getoond. Het eindeloos analyseren van dergelijk video’s roept telkens weer nieuwe vragen op. Er zijn vele misstanden in de circa driehonderd dolfinariums in de wereld. Gruwelijk is de episode waarin mensen van het dolfinarium gevangen dolfijnen gaan halen in Cuba. In kisten het vliegtuig in. Dolfijnen zijn een lucratieve handel.
Het is moeilijk te bevatten dat dit hogelijk intelligente zoogdier zo slecht behandeld wordt door de mens. Het is een perverse ethiek. Sommige relaties tussen mens en dier moeten herzien worden. Dolfijnen horen in de zee, niet in veredelde zwembaden. José Luis Barbero verdween trouwens tijdens de rel op mysterieuze wijze.
Zowel Wildcat als The Last Dolphin King zijn populair op IDFA, ze zijn aangekocht door Netflix.
Ulrik van Tongeren