Aanhangers van ex-president Bolsonaro bestormen overheidsgebouwen in Brasilia
De nipte overwinning van Lula in Brazilië in 2022 en de overwinning van Biden in de VS in 2020 zijn tekenend voor een politieke omslag. In de twee grootste landen van het Amerikaanse continent (Brazilië is half Latijns-Amerika) hebben progressieve c.q. democratische kiezers kans gezien zich te ontworstelen aan twee extreem conservatieve, ondemocratische en leugenachtige presidenten. In het voetspoor van zijn vriend Trump dreigde de verliezende Bolsonaro dat hij de uitslag niet zou accepteren en suggereerde hij, net als Trump, dat de overwinning van Lula op frauduleuze wijze behaald was. Iedereen in Brazilië hield zijn hart vast. Zou Bolsonaro, zoals de harde kern van zijn aanhang eiste, het leger inzetten?
Nee, Bolsonaro koos eieren voor zijn geld en vluchtte naar Florida uit angst dat zijn corrupte beleid wel eens kon leiden tot een rechtszaak.
- Toch een coup in Brazilië –
En dan gebeurt het toch! Op zondag 8 Januari bestormen radicale aanhangers van Bolsonaro regeringsgebouwen en schreeuwen dat de verkiezingen gestolen zijn. Dankzij het resolute optreden van Lula – hij kondigt de staat van beleg af en kondigt aan de fascisten te bestraffen – zakt de opstand als een plumpudding in elkaar. Wel blijft het zorgelijk voor Lula dat er binnen de veiligheidsdienst en binnen de politie en het leger nog veel aanhangers van Bolsonaro functioneren.
Ook Trump is verwikkeld in een rechtszaak wegens zijn poging de democratie af te schaffen en wegens het achterhouden van belastinggegevens. Wie weet vlucht Trump ooit naar Brazilië. De huidige democratische presidenten kunnen dan gaan onderhandelen over wederzijdse uitlevering. Dat zoveel, op zich nette mensen toch stemden op openlijk liegende kandidaten heeft alles te maken met economische en culturele onzekerheid. Zolang het weliswaar democratische politieke beleid in veel landen niet zo zeer corrupt is, maar eerder vaag, onduidelijk, buigend voor multinationals, meegaand met elke waan van de dag, het land besturend – niet vanuit een duidelijke idee, maar met behulp van marketingmethoden, zullen extreemrechtse politici daadkracht suggereren, lege beloftes doen en rancuneuze gevoelens omhelzen – macht kunnen vergaren. Je ziet dat niet alleen in de VS en Latijns-Amerika, maar ook in Europa. Gelukkig werkt de omslag die bij Lula en Biden begon ook hier door.
Nog steeds kunnen radicaal rechtse partijen rekenen op een redelijke aanhang, maar worden extreemrechtse partijen neonazi partijen marginaal. Hun antisemitische en racistische uitspraken en hun uitgesproken vreemdelingenhaat stuit veel mensen, ook rechts georiënteerde kiezers, tegen de borst. Dit alles betekent dat de politiek eindelijk kan beginnen aan herstel van een normaal sociaal beleid. Aanpakken van de armoede van een kwart van de bevolking, een gegarandeerde bestaanszekerheid voor middenstanders en boeren, een verstarde bureaucratie, bevorderen van duurzaamheid, meer zicht op buitenlandse investeringen en tegengaan van belastingontwijking. En ten slotte een buitenlandse handelspolitiek die recht doet aan de wens van armen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika op een normaal gezond een eerlijk leven …
Hans Beerends