Hans Beerends is onvermoeibaar. Wie denkt dat de 91-jarige activist een stap terug doet, zit ernaast. Zoals hij tien jaar geleden vanaf de Spaanse grens naar Santiago de Compostella liep, zo maakt hij tegenwoordig plannen voor een trektocht door de Amazone. Dat doet hij met dezelfde geestdrift als dansen in zijn jonge jaren tot heden aan toe. Dansen ervaart hij al vroeg als een uitlaatklep. In de jaren vijftig bezoekt hij geregeld café De Karseboom in Hilversum voor de wekelijkse dansavond. Wanneer de jongeling later op de avond wel eens geïnspireerd raakt en wild begint te swingen, wordt hij uit het café gezet.

Toen kon je al de rebel, afkerig van bekrompenheid als hij is, in hem zien ontwaken die zich een paar decennia later definitief zou vormen. Hij is dan midden dertig, getrouwd en heeft twee kinderen; is werkzaam voor de gemeente als chef in de stadskwekerij en je kan hem een gezagsgetrouwe brave burger noemen. In die dagen moet zich de grote ommekeer voltrokken hebben toen hij geconfronteerd werd met de verschrikkelijke beelden van de Vietnamoorlog die de huiskamers dagelijks binnen stroomden en de ludieke acties van de protestbeweging Provo om de starre conservatieve autoriteiten op onnavolgbare wijze met humor voor schut te zetten. Het moeten de gebeurtenissen van die dagen zijn die hem maakten tot de persoon die hij nu is. 

Rietsuiker versus bietsuiker

De ingrijpende gebeurtenissen van die dagen zetten hem aan het denken. Niet alleen de oorlog in Vietnam, ook de alsmaar terugkerende hongersnood in Afrika. De eerste televisieactie Eten voor India van de Nederlandse hulporganisatie Novib krijgt zijn volle aandacht. De activist in spe verdiept zich in hoe honger in de derde wereld kan ontstaan en komt tot de conclusie dat door kunstmatig opgeworpen tariefmuren boeren uit de ontwikkelingslanden geen toegang tot westerse markten kunnen krijgen om hun producten te verkopen. 

Deze wetenschap leert hij uit het boek Het verhaal van de suiker van Piet Reckman: hoe komt het dat een pond rietsuiker van een kwartje in de winkel flink duurder is dan onze bietsuiker. Dan weet hij wat zijn roeping is. In Amsterdam richt hij een Wereldwinkel op, een ideële instelling die zich inzet voor eerlijke handel uit ontwikkelingslanden, waarna hij naar Afrika reist om ontwikkelingsprojecten te bezoeken. Met de nodige nostalgie kijkt hij op deze tijd terug: ‘In die tijd was er gezamenlijke strijd, de vrouwen-, vredes-, milieu- en kraakbeweging zetten zich als vanzelfsprekend ook in voor de derdewereld. Anders dan de identiteitspolitiek van vandaag de dag, waarin groepen vooral [beter gezegd: uitsluitend] voor zichzelf wedijveren’.  

Derdewereldbeweging    

Met zijn gedrevenheid en levenslust weet hij mensen te inspireren waardoor hij geleidelijk aan steeds meer van belang wordt voor de derdewereldbeweging. Hij zet niet alleen campagnes op of neemt deel aan demonstraties, hij adviseert ook lokale Wereldwinkels en landencomités over welke strategie ze moeten nemen, welke bevrijdingsgroepen ze moeten steunen en bij welke strijd ze zich kunnen aansluiten. Beerends schrijft artikelen en columns voor bladen, wat hij nog steeds doet voor de websites Ravage Webzine en Joop.nl, over onderwerpen die te maken hebben met de ongelijkheid in de samenleving en hij krijgt een eigen programma op de lokale Mundo Radio waarvoor hij wekelijks mensen interviewt.  

Ellen Mangnus, samen met Marc Broere schrijver van dit boek, werkzaam als adviseur bij het Koninklijk Instituut voor de Tropen, werd voor ze Beerends op een debatavond in Pakhuis de Zwijger ontmoette geregeld overvallen door twijfel over haar baan: Wie ben ik, als jonge dertiger, om aan Afrikaanse boeren met veel ervaring advies te geven?’ Ze verklaart na zijn inspirerende bijdrage aan het debat: ‘Die avond in Pakhuis de Zwijger, voelde ik de strijdlust uit het begin van mijn loopbaan weer opborrelen’.

Derdewereldtheater

Co-auteur Marc Broere ontmoet als aankomend student Beerends in de jaren tachtig voor het eerst op een jubileumbijeenkomst van S O S Wereldhandel. Daar treedt hij op met de Freedom Coffee Show. Er volgt een komisch optreden over foute koffie. Na het nummer komt een hippe jongedame uit het publiek het podium op waar hij mee begint te rock’n roll dansen. Broere ziet de ouder heer met losse heupen op het podium en denkt: ‘Wat is dit voor gast? 

De inspiratie theater te gebruiken voor de derdewereldbeweging heeft Beerends van Meiny, een vrouw die hij tegenkomt bij een politieke manifestatie. Zij haalt in hem een diepere drang naar boven tot creatieve zelfexpressie. Het duurt niet lang of hij organiseert workshops en toneelweekenden met een professionele theaterdocente waarin de deelnemers leren op een creatieve manier acties te houden. Hij toert met workshops langs de Wereldwinkels om de enthousiaste leden creatieve vaardigheden bij te brengen. Ze treden vervolgens op in het land om aandacht te vragen voor de wereldwijde voedselproblematiek en catastrofale handelsbarrières.  

Zoals eerder vermeld zijn zowel Mangnus als Broere meteen verkocht als ze met Beerends in contact komen en besloten dit boek over hem te schrijven dat een inspiratiebron moet zijn voor een jonge activistische generatie. Ze schrijven: ‘We gaan in dit boek met Hans op zoek naar hoe kleine groepen grote veranderingen hebben weten te realiseren’. Ze kunnen wat mij betreft terugkijken op een zoektocht die aardig gelukt is. Het leverde een vlot geschreven aanstekelijk boek op met anekdotes over het rijke activistische leven van de onvermoeibare Hans Beerends, een aardige oude Provo waar je niet om heen kan. Dit tegen de achtergrond van een gedegen gedocumenteerde sociaaleconomische geschiedenis van ons land.

Ron Kretzschmar

titel Levenslang activist
auteur Ellen Mangnus & Marc Broere
uitgave Paperback, 150 p.
uitgever Lemniscaat
prijs € 19,99
ISBN  978 90 4771 5627