Plan 75 is een ontnuchterende en filosofische film over vrijwillige euthanasie in Japan.

Geassisteerde, dus vrijwillige euthanasie is in de wereld een heet hangijzer. De Japanse regisseuse Chie Hayakawa kwam na een verblijf in de VS terug en schrok van de intolerantie, vooral ten opzichte van ouderen. Haar debuutfilm Plan 75 gaat over mensen boven de 74, die vrijwillig onder begeleiding sterven. Het speelt in de nabije toekomst en is een sociaal-realistisch drama in een lichtelijk dystopisch sfeer. Het is een serene film, met schokkende momenten.

De aanvang van de film refereert aan de waargebeurde, Sagamihara slachting in 2016, van een ex-medewerker van een verpleeghuis die 19 patiënten in hun bed doodstak. Hij noemde zijn moorddadige daad een nobele opoffering om de economie te redden. Japan heeft als land met de hoogste levensverwachting van de wereld een probleem. De jonge generaties nemen bovendien te weinig kinderen. Hayakawa heeft zich door deze onheilspellende ontwikkelingen laten inspireren. De film is geen dramatische aanklacht, het is een ingehouden mijmering over de plaats van de ouderen in de samenleving, ze verdedigt vurig de waardigheid van de bejaarden.

De film bestaat uit een paar verhaaltjes, losjes aan elkaar geknoopt. De fragmenten met Michi (Chieko Baisho) hakken erin, ze is familie loos, oogt breekbaar en heeft een zware baan als kamermeisje in een hotel. Werken tot ze er dood bij neervalt lijkt haar lot. Daarom vult ze plichtmatig het formulier voor euthanasie in. Hiromu (Hayato Isomura) is een charismatische begeleider van de ouderen naar hun einde. Bij hem slaat de twijfel toe wanneer een oom zichzelf aanbiedt voor euthanasie. Ook het moment wanneer Hiromu banken buiten wil beveiligen, is best luguber.

Plan 75 is fictie wat Japan betreft. In zeven landen op de wereld is euthanasie wettig, waaronder Nederland. De Canadese regering voerde de wet in 2016 in voor mensen die terminaal ziek zijn, maar intussen is de wet een sleepnet waarbij andere groepen in aanmerking komen: psychiatrische patiënten, minderjarigen en binnenkort wellicht de armen. De dehumanisatie van bepaalde groepen die niet profijtelijk zijn voor de samenleving is een angstwekkende ontwikkeling. In Nederland kwam Groen Links met het plan om 70-plussers in het ziekenhuis te laten begeleiden door een geriater, om te kijken of hun operatie wel zinvol is. Er zijn meer voorstellen die de waardigheid van ouderen aantasten. Zodoende geraken we in een glijdende schaal en lijkt het alsof Plan 75 hier ooit werkelijkheid zal worden.

Plan 75 nu in de bioscopen

Ulrik van Tongeren