Het is altijd spannend wanneer de eindexamenfilms van de Filmacademie worden gepresenteerd. Door de omstandigheden zitten lichting oktober 2022 en juli 2023 dichter op elkaar. Dat maakt het extra opwindend. We durven beide lichtingen niet te vergelijken.   

De documentaires van dit jaar zijn:

Zwart Geluk 

van regisseuse Mei Opti wordt in het festival informatie aangeduid als ‘poëtische, Afro-futuristische film over de zoektocht van onafhankelijkheid voor de Zwarte bewoner in de hoofdstad Amsterdam’. Afro-futuristisch is een briljant gevonden term die de lading dekt. Futuristisch verwijst naar de toekomst. Intrigerend hoe heden en toekomst aan elkaar gekoppeld worden. De film is tevens een ode aan George Floyd, de zwarte man die in 2020 door een witte agent werd gedood. Flarden van de betreffende demonstratie zitten in de documentaire verwerkt.

A Tomato Tragedy 

van regisseuse Kiriko Mechanicus gaat over de magische rode vruchten. Het is zowaar een culinaire bijdrage. Maar het gaat eigenlijk over het tragische lot van Afrikaanse tomatenplukkers in Zuid-Italië. Hoe kan zo’n jongeman met een uurloon van 2,50 euro per uur zijn Europese droom verwezenlijken? Hier is sprake van uitbuiting (of moderne slavernij). Kiriko heeft er geen vlammend pamflet van gemaakt. De tomaat is fascinerend weergegeven, in de grote kratten zien we tomaten in allerlei staten van ontbinding. Met bijhorend gezoem van vliegen. Cameraman Boyd Bakema heeft fraaie beelden geschoten, soms bijna abstract. Bonus is het ware Italiaanse recept voor tomatensaus, met verve gebracht door een priester.

On the Edge of Life, I Saw a Film 

van Razan Hassan is een dichterlijke documentaire over de wanhoop van een jonge vrouw. De vrouw wil van een hoog gebouw springen, de diepte is hart stoppend. De documentaire is associatief en volgens de stroom van bewustzijn gemaakt. Tevens interviewt ze mensen over leven en dood, de meeste markante is van een oude vrouw die het over het verliezen van haar schoonheid heeft. Terwijl haar gerimpelde gelaat grote schoonheid heeft. De film eindigt met een korte beeldenstorm, met knappe montage van Anneliek Noordermeer, die herinnert aan Terence Malick.

Paul en Paul

heet de zwart-wit documentaire van regisseur Hugo Drechsler en is gesitueerd in een onvergetelijk morsig Amsterdam-Noord. De documentaire handelt over twee broers die in een liefde en haat relatie zitten. De jonge Paul (61 jaar) komt uit de gevangenis en blijkt waarschijnlijk een dodelijke nierziekte te hebben. De oude Paul (79) is zijn vertrouwen in de mensheid en vooral zijn broer allang kwijt. Noord-Amsterdamse humor houdt hem op de been. Beide mannen ontworstelen zich aan een traumatische jeugd met onder meer incest. Het is een ongemakkelijke film om te bekijken. Was het maar fictie.  

De fictiefilms zijn: 

Hallelujah Amsterdam!

Amsterdam als locatie is vaak vertegenwoordigt in de films dit jaar, zo ook in Hallelujah Amsterdam! Onder de regie van Mees van den Hurk is het een vlot en sfeervol verhaal over liefde en het gebroken hart. Soms is de film bijna hallucinant. Aan de hand van Ramses Shaffy worden we meegenomen. Zijn stem breekt ons hart. We missen hem.

The resurrection of a leave

is een duistere film over een man die schimmel krijgt in een donker bos. Helaas is er verder niets blijven hangen van deze vertelling. Te vaag of te buitenissig?

Niks Gebeurd

van regisseur Edward de Jong is die andere film over incest. Vader Theo heeft zich schuldig gemaakt aan incest binnen het gezin. Niemand durft hem erover aan te spreken. Allemaal weten ze het. Een van de meest ontregelende diners ooit op film vastgelegd, veegt het probleem nog dieper onder het tapijt. Dat de film nogal indirect is, is zijn grote kracht. Wanneer zoon Stijn zijn vader samen met zijn vriendin confronteert met zijn wangedrag, ontkent hij het probleem. Het is een anticlimax die er diep in hakt.

Merhamet 

van regisseur Matthijs Sluijs is een geheel Turks gesproken fictiefilm. Knap. Het gaat over een dochter van zestien, die op het punt staat om te trouwen. Haar moeder is de enige die weet dat het meisje zwanger is. Moeder heeft daar schuldgevoelens over. Het is op alle punten goed gedaan, maar niet meeslepend genoeg. Het is genieten van de authentiek ogende kostumering en kapsels in deze jaren zeventig reconstructie.

Kleingeld

van regisseur Daniël Bakker wordt gedragen door de rol van kindactrice Rosa van Leeuwen. Ze is hartverscheurend goed als de negenjarige Indy die opgroeit in een arm gezien. Ontbijtkoek is voor vader gebak, niet voor Indy. Er is geen geld voor schooltraktaties. Ze moet het op haar eigen manier oplossen. De makers hebben er een kleine bloedstollende thriller van gemaakt. Armoede is niet altijd zichtbaar in Nederland. Er hoeft momenteel nog niet uit vuilnisbakken gegeten te worden. Doch geldgebrek zorgt voor stil leed. Sociaalrealisme is niet echt meer aanwezig in de Nederland cinema. Fijn dat het in een filmacademie filmpje zit.

Deux ex Vagina

van regisseuse Paulien van Hummel gaat over Robin een 23-jarige vrouw die in een vervroegde overgang zit. Haar conditie maakt werken in een wegrestaurant moeilijk. Ze hoeft niet op sympathie van haar werkgever en omgeving te rekenen. De locatie van het wegrestaurant en de algehele sfeer zijn raak getroffen. Deux ex Vagina is een rauwe en confronterende film met een ijzersterke rol van Lara Peters als Robin, ze is een opkomend talent.

Daar moet nog wat mee

van regisseuse Carmen Maria is de beste eindexamenfilm omdat de makers en de drie formidabele actrices tot het gaatje durven gaan. Drie volwassen zussen en een broer moeten de erfenis verdelen van hun moeder, op de boerderij. Een kudde schapen hoort daarbij. In deze innemende tragikomedie wordt leed uit het verleden naar boven gesleurd. Oude conflicten wordt nieuw leven ingeblazen, de zussen liggen met elkaar overhoop. Het is grappig, triest en meeslepend. De schapen zijn aandoenlijk. 

Bovendien is er ook nog Cinder van Carmen Maria en Stijn van der Plas. De jaarlijkse vijf minuten durende showcase van de special effect mensen. Het verhaal is deze keer beter.

Alle films worden vertoond tijdens het Keep an Eye Filmacademie Filmfestival van vrijdag 30 juni tot en met 9 juli in Eye.

Ulrik van Tongeren