Er was paniek op de 25ste editie van Film by the Sea. Hoofdgast Nastassja Kinski was niet komen opdagen op de aangekondigde dag, de geplande talkshow verviel. Een dag later verscheen de actrice alsnog, om haar nieuwste film Dark Satellites (Die Stillen Trabanten) voor te stellen en de Achievement Award in ontvangst te nemen. Vooral eind jaren zeventig en begin jaren tachtig domineerde de Duitse actrice films en tijdschriften, ze was de ‘mooiste’ vrouw van de wereld. Iedere heteroseksuele man was verliefd op haar. De beroemde foto van Richard Avedon waarin Kinski met een python te zien is, is nog steeds iconisch.
Dark Satellites
Een opmerkelijk optreden in de Duitse politieserie Tatort was als een paukenslag, kondigde een grootse toekomst aan. Haar beste films mogen er wezen: zwijgend in Falsche Bewegung (1975, Wim Wenders), gedreven en authentiek in Tess (79, Roman Polanski), verrukkelijk als circus artieste in het buitenissige en briljante One From the Heart (82, Francis Ford Coppola), onwaarschijnlijk verleidelijk in de horrorfilm Cat People (82, Paul Schrader), aangrijpend in haar absolute meesterwerk Paris, Texas (1984, Wenders) en Maria Lovers (84, Andrei Konschalovsky). Daarna speelde ze in talloze speelfilms, tv-films en series. Ze trouwde en werd moeder.
Kinski, dochter van de beruchte acteur Klaus Kinski, was oogverblindend mooi, onverwacht onzeker, complex en tergend verleidelijk. Eigenlijk was ze op het podium op Film by the Sea, als vrouw van begin zestig, onveranderd, met daarbij gevoegd ondeugende humor. Het was een bijzonder optreden in de rijke historie van de sterren die hier op het podium stonden om hun carrièreprijs in ontvangst te nemen. Dark Satellites is vooral bezienswaardig door het fraaie samenspel tussen Kinski en Marina Gedeck, ze spelen een kapster en een schoonmaakster die elkaar iedere avond ontmoeten. De film gaat over verloren zielen die ronddolen in Leipzig.
Anselm
Interessante dwarsverbindingen zijn er op het festival, Nastassja Kinski maakte drie films met Wim Wenders, de regisseur was met twee films vertegenwoordigd: de documentaire Anselm en de speelfilm Perfect Days. Dat Wenders, geboren in 1945, als filmmaker niet meer relevant zou zijn, wordt hier gelogenstraft. Anselm (in 3D) is een prachtig portret van de Duitse schilder en beeldhouwer Anselm Kiefer. Hij maakt gigantische kunstwerken, heeft fabriekshallen nodig om zijn werken in te maken. Verwerking van het Duitse verleden en zijn liefde voor filosofen als Heidegger zijn belangrijke thema’s voor Kiefer. Verpletterend gecompliceerd en tevens bijna kinderlijk zijn de beelden en schilderijen van de man. Dit is een heerlijke blik op een controversieel artiest, prachtig vormgegeven door Wenders.
Perfect Days
Perfect Days speelt in Tokyo. Hirayama, vertolkt door Koji Yakusho, maakt kunstige openbare toiletten schoon. Hij speelt ter verpozing cassettes van popmuziek uit de gouden tijden af en houdt van literatuur. De simpele routine van zijn dagelijkse leven wordt met sprekende details getoond. Hirayama is alleen, maar niet eenzaam, in het miljoenen metropool van Tokyo. Hij geniet van de eenvoudige dingen van het leven, zoals het fotograferen van bomen in het park, in zwart-wit met zijn antieke Olympus. De handeling speelt schijnbaar nu, mensen met mondkapjes schuifelen nog steeds rond. Voor de rest leeft hij in een analoge werkelijkheid waar smartphones afwezig lijken te zijn, een rolletje film kan nog steeds ontwikkeld worden in een winkeltje, boekhandels bestaan nog, mensen zijn beleefd tegen elkaar, dat alles in een serene rust. Zou dit een sprookje zijn, of een utopie? Wanneer een nichtje van Hirayama verschijnt wordt zijn routine enigszins onderuit geschopt.
Perfect Days lijkt nergens over te gaan, toch is er voorzichtig een mijmering over de zin van het leven in verwerkt. Het is minimalistisch, maar heeft fantastisch beeldend camerawerk van Franz Lustig, die trouwens ook het camerawerk van Anselm deed. Het zijn de tegenstrijdigheden die de film spannend maken. De ogenschijnlijke simpele verteltrant en enscenering herinneren aan het werk van de Japanse regisseur Ozu. Maar de ingetogen acterende Koji Yakhuso als rustgevend middelpunt maakt de film werkelijk bijzonder. Wenders is weer terug,
Perfect Days (Paradiso Film) vanaf 14 december in de bioscopen.
Ulrik van Tongeren