In 2010 kwam er een WRR rapport uit over de effecten van ontwikkelingssamenwerking genaamd : “Meer ambities, minder pretenties”. Het was een kritisch rapport over het overheidsbeleid maar zeker niet afbrekend. Zo erkende men dat het tegenwerken van export van arme naar rijke landen een belangrijke oorzaak was van blijvende armoede en dat het vanuit dit gegeven geen wonder was dat ontwikkelingshulp maar een beperkt effect had. Voor zover die hulp wel toegespitst was op directe armoedebestrijding moest men zich meer te richten op economische projecten en minder op sociale projecten (schooltjes, medische posten etc.) Volgens het rapport was economische groei een eerste vereiste want zonder die groei was de kans groot dat sociale projecten goed bedoelde eilanden werden in een maatschappij waar ontplooiingskansen gering waren. Met andere woorden: een school bouwen die leerlingen aflevert die nergens werk kunnen vinden is het paard achter de wagen spannen. Volgens de organisaties op het gebied van O.S en donoren van sociale projecten was die stelling wel erg kort door de bocht maar in enkele kanttekeningen konden ze zich wel vinden.
In diezelfde tijd schreef ik samen met Marc Broere, hoofdredacteur van het O.S blad Vice Versa, een artikel in Trouw waarin wij stelden dat “niet alleen het concreet technische resultaat van de hulp maatstaf zou moeten zijn voor de beoordeling van het project maar zeker ook het emancipatorische effect”. Beter gezegd: hoeveel mensen worden door het project bewust van het onderdrukkende en/of ondeskundig sociaaleconomische beleid van de betreffende overheid en wat kunnen en willen zij daaraan doen middels maatschappelijke acties?
Meisjesschool in Kenya gefinancierd door stichting Verkaart Foundation
Ik weet niet in hoeverre die raad overgenomen is door donoren maar op 30 september van dit jaar was ik op de jaarlijkse dag van particuliere projecten en kwam ik via Erick van Koppen in aanraking met een project dat aan bovenstaande voorwaarden voldeed. Het gaat om een project van de Verkaart Foundation, opgericht in 1992 die meisjesscholen in Kenya financiert. Het project was opgezet door Jan Verkaart, een succesvolle zakenman uit Nederland die zelf opgroeide in bittere armoede in Den Haag. Eenmaal geslaagd als zakenman gebruikte hij samen met zijn vrouw Ans een groot deel van zijn geld,; later aangevuld met geld van anderen, om meisjes in Afrika in een ondergeschikte positie naar school te laten gaan.
Sinds de oprichting konden 200.000 meisjes naar 72 basisscholen en later kwamen daar nog 4 middelbare scholen bij, waar 4000 meisjes konden studeren.
Met Erick, die thans als bestuurder verbonden is aan de stichting, heb ik uitvoerig gepraat over het wel dan niet aanwezig zijn van een emancipatorisch effect van met name die 4000 meisjes waarvan er velen na hun studie belangrijke posities gingen bekleden. In hoeverre gebruiken zij hun positie om via maatschappelijke actie. hervormingen te bepleiten en bevorderen die positief uitwerken voor alle mensen in Kenya. Volgens Erick zijn al die meisjes zich wel degelijk bewust van hun mogelijkheden en in het onderwijs wordt daar ook specifiek aandacht aan gegeven.
Terugkerend naar de WRR nota van 2010 zag ik dus hoe een bewust sociaal project wel degelijk een emancipatorisch effect kan hebben. Ook al kan de economie nog niet iedere afgestudeerde direct opvangen, toch kunnen al die vrouwen een kritisch oppositionele rol spelen waardoor economische groei voor zover (in potentie) aanwezig ten goede kan komen aan de armen.
Verdere informatie over dit project is te vinden op VerkaartFoundation.com. Nog even ter toelichting: de Foundation wordt geheel bestuurd door vrijwilligers en zelfs onkosten voor reis en verblijf worden niet vergoed.
Het leek mij zinnig deze stichting even voor het voetlicht te plaatsen en ik wens de stichting heel veel succes toe.
Hans Beerends