Door Ulrik van Tongeren
Club Zero is een verrukkelijk subversieve film over de macht van hersenspoeling.
Het woord zero staat tegenwoordig voor lugubere agenda’s; met net zero als ergste voorbeeld. Dus de film Club Zero van de Oostenrijkse regisseuse Jessica Hausner moet dan wél erg eng zijn. Het is een zwartgallige komedie die zich afspeelt op een dure Engelse elite kostschool. Die kostschool is niet overtuigend als een reële institutie. Het tekent het talent van Hausner om onwerkelijke, onrustbarende werelden te creëren. Zoals in haar Lourdes (2009) die over religieus fanatisme gaat en Little Joe (2019) over genetische manipulatie van gevaarlijke kamerplanten. Ze maakt klinisch afstandelijke films die ongemakkelijk en spannend zijn.
Voedingsdeskundige juffrouw Novak (Mia Wasikowska) zwaait de scepter over haar klasje bewust eten, met zes studenten. In een paar stappen gaat het programma naar een op planten gebaseerd dieet het zogenaamde mono dieet, gevolgd door het totaal afzweren van eten. Het is een illusie dat jezelf uithongeren goed voor de planeet zou zijn. Juffrouw Novak weet het te verkopen aan de gewillige leerlingen. Ze gebruikt duivels geraffineerd de onzekerheden van de adolescenten om haar hersenspoeling gestalte te geven. Dit is een perverse cult die griezelig dicht bij het huidige klimaatactivisme komt. Alles is geoorloofd om de planeet te redden? Het komt over als een religie.
Mia Wasikowska is behoorlijk luguber als de raadselachtige juffrouw Novak, de manipulatie van de kinderen met haar kalme stem werkt hypnotiserend. Het is een beetje in de trant van positief denken, maar er wordt gedrag gepromoot wat ernstige gevolgen voor de gezondheid kan hebben. Zoals een leerling met suikerziekte die zijn insuline niet neemt omdat hij denkt dat een lege maag hem geneest. Hausner haalt ook uit naar het hedendaagse onderwijs waar demagogie van de kinderen volgens haar, intussen realiteit is geworden. De leerlingen leren niet meer kritisch denken, maar volgen voornamelijk dogma’s.
Hausner weet de tijdsgeest waar extremen domineren feilloos te treffen. Ze heeft blijkbaar research gedaan, want haar weergave van anorexia is doordacht en doorleefd. Als filmmaakster heeft ze haar eigen unieke visuele stijl ontplooit, het gebruik van kleuren en kostumering is weer raak. De gifgroene poloshirts van de leerlingen doen pijn aan de ogen. De briljante muziek van Markus Binder doet de oren suizen met zijn gebruik van slagwerkmuziek instrumenten. Hoe onbehaaglijk de films van Jessica Hausner ook mogen zijn, ze geven altijd stof tot nadenken. Haar stille razernij blijft intrigeren.
Club Zero (September Film Distributie) nu in de bioscopen.