Previously Unreleased 2024 is het jaarlijkse festival van Eye waar onuitgebrachte films, die de Nederlandse theaters niet haalden, vertoond worden. Het betreft een selectie van internationale filmfestivals. Dit jaar is het een bijzonder sterke editie, het programma is tevens met een paar lichtvoetiger films gezegend.
Door Ulrik van Tongeren
.
.
Showing Up
Van Kelly Reichardt is de beste film van het jaar en gaat over de kunstwereld in Portland, Oregan. Tijdens dit festival wordt de film even aan de vergetelheid ontrukt. Haar vorige film First Cow (meesterwerk!) haalde, via Previously Unreleased, wel de theaters. Showing Up is verrassend komisch en kleinschalig. Het grote canvas van het Wilde Westen, waar Reichardt beroemd om is, ontbreekt hier. In essentie gaat het over twee jonge vrouwen die kunst maken: Lizzy (Michelle Williams) is de bedachtzame, introverte, Jo (Hong Chau) is de meer relaxte en ondeugende kunstenares. Jo is huisbaas van Lizzy en kan geen warm water leveren. Bovendien hebben beide artiesten tentoonstellingen te organiseren. Stress. Er is ook nog een subplot over een gewonde gevederde vriend. Opvallend realistisch wordt het creatief proces van Lizzy getoond, ze maakt keramische beeldjes van oude vrouwen. Opmerkelijk is dat het geen satire van de kunstwereld is geworden. Uitzonderlijk is het acteren van Michelle Williams in haar vierde film met Reichardt. Kan iemand de beste actrice van de Verenigde Staten aan werk helpen, ze is veel te weinig te zien. Showing Up van Reichardt bewijst dat ze intieme onderwerpen sprankelend en origineel kan vormgegeven en buiten haar comfort zone kan treden.
Showing Up (2022) vanaf 27 juni te zien.
Do Not Expect Too Much From the End of the World
Van regisseur en schrijver Radu Jude, sardonische titel, is een wilde anarchistische rit met freelance productie-assistente Angela (Ilinca Manolache) door hedendaags Roemenië. Het lijkt op zijn vorige film Bad Luck Banging or Loony Porn, is echter nog grappiger en wanhopiger dan die film. Blond en in een glitter-mini-jurkje jakkert Angela 16 uur per dag door Boekarest. Haar opdracht is om audities te doen met mensen die ernstig gewond raakten op hun werk en dan ook nog veilige werk omstandigheden aanprijzen. Do Not Expect is een vlammende aanval op het post-kapitalistische Roemenië. Door de film geweven zitten fragmenten uit Lucian’s Bratu’s Angela Moves (1981), wat handelt over een gescheiden vrouw die taxichauffeur is. De kleurige beelden van Roemenië in de jaren tachtig zijn nostalgisch met de lange rijen voor de winkels. Zou Jude stilletjes terugverlangen naar de tijd toen Ceauşescu aan de macht was? Toen was er nog saamhorigheid tussen de mensen en dat gedurende het destructieve regime. Tegenwoordig spat de corruptie tegen de plinten, zijn er geen menselijke waarden meer. Alleen geld verdienen is belangrijk. Angela heeft op haar telefoon haar alter ego de angstaanjagende Bobita staan, hij spuit agressieve teksten uit, inclusief het prijzen van Poetin; de duivelse Jude slaat toe. De wilde, manische energie van Do Not Expect doet een aanval op de zintuigen, is hypnotiserend en briljant.
Do Not Expect Too Much from the End of the World (2023) vanaf 4 juli
Le Gang des Bois du Temple
Is een misdaadfilm van de Algerijns-Franse regisseur Rabah Ameur-Zaïmech. De regisseur heeft al meerdere drama’s gemaakt die in de banlieues spelen. Het drama van deze film heeft geen directe politiek insteek. Onderliggend is er zoiets als een klassenstrijd aanwezig, Een stel vrienden uit de achterstandswijk, die beroepscriminelen zijn, beroven een Arabische prins. Die op zijn beurt gruwelijk wraak neemt. Het is geen doorsnee misdaaddrama, de spaarzame plot en het weglaten van belangrijke details maken er een uitgebeend drama van. Spanning en suspense zijn vooral belangrijk. De dood is natuurlijk een leidend thema, met al die doden.
Les gang des Bois du Temple (2022) vanaf 11 juli
Eureka
Van de Argentijnse regisseur Lisandro Alonso is zijn terugkeer, de laatste film van hem was Jauja (2015). Alonso is bekend door baanbrekende films als zijn debuut La Libertad (2001), Los Muertos (2004) en Liverpool (2008). Kleine intimistische films over vaak jonge, mannen die ronddolen in eenzaamheid. Op locaties als de Pampa’s, bossen en Patagonië waar de nietigheid van de mens duidelijk is. Het zijn realistische films met een mystieke inhoud. Jauja wijkt daarvan af met het politieke thema kolonialisme. Je zou het kunnen zien als voorstudie voor het ambitieuze epos Eureka. De film heeft drie delen die vaag aan elkaar gekoppeld zijn. Het eerste segment is een western in zwart-wit, met Viggo Mortensen als gewelddadige vreemdeling in een stadje. Het blijkt een western te zijn op een tv-scherm, in het huis van de politieagente Alaina van het Indianenreservaat, die een nachtelijke ronde maakt. Het gaat hier over de wanhoop en armoede van de Sioux bevolking. Daarna een magische sprong naar de oorspronkelijke bewoners in het Amazonewoud, in het verleden. Waar Indianen naar goud zoeken en uitgebuit worden. Er zit een politieke boodschap in de film verwerkt, als aanklacht tegen kolonialisme, maar dat zegt niet alles. Eureka is een indrukwekkend visueel spektakel, maar ook behoorlijk cryptisch en mysterieus. Een film van Alonso duurde vroeger rond de 70 minuten, Eureka is 146 minuten. De aanwezigheid van de magische maraboe ooievaar in het laatste segment is verrukkelijk surrealistisch.
Eureka (2023) vanaf 18 juli
.
Previously Unreleased vanaf 27 juni iedere week een premiere, beurtelings in Eye Filmmuseum en de FilmHallen in Amsterdam, en landelijke filmtheaters.