Mal viver-Viver mal, Previously Unreleased is een naargeestig en meeslepend relaas over een familie die een hotel runt.

Door Ulrik van Tongeren

Het venijn van Previously Unreleased zit in de staart. Het briljante tweeluik Mal viver en Viver mal is een tweeluik van de Portugese regisseur João Canijo, en bestaat uit twee tegenovergestelde titels. Ze zijn een organisch geheel met een enorme punch. Moeten zeker in de juiste volgorde gezien worden. De eerste (Mal viver) gaat over de vijf vrouwen, drie generaties, die het familiehotel, aan de kust, gaande houden. Het tweede deel (Viver mal) gaat over de gasten, met drie verhalen over de gasten. In feite is het een soort Upstairs-Downstairs, refererend  aan de befaamde Britse tv-serie. 

Dit is een naargeestig en confronterend psychodrama, over familieleden die elkaar naar het leven staan, maar het heeft ook zwarte humor. In Mal viver moet de hotelfamilie de façade ophouden en gedienstige gastvrouwen zijn, terwijl achter de schermen zich splijtende drama’s afspelen. Dit deel draait om Piedade (Anabela Moreida) die manisch-depressief is en de leiding heeft, het hotel is van haar moeder Sara (Rita Blanco). Piedade’s zuster Raquel werkt daar ook evenals Angela, een trouwe hulp. Op het moment dat dochter Salomé terugkeert na de dood van haar vader, wordt de verhoudingen tussen de vrouwen op scherp gezet, trauma’s uit verleden en heden worden nieuw leven ingeblazen. 

Viver mal volgt dezelfde chronologie, gedurende twee dagen, maar dan gezien door de ogen van de gasten, die in de voorgaande film bijfiguren zijn. Eerste verhaal gaat over een ‘influencer’ die slaapt met de beste vriend van haar fotograaf-echtgenoot. Het volgende verhaal gaat over een oudere vrouw, moeder van hel, die haar dochter en stiefzoon manipuleert, daarna het verhaal over een dochter die moet kiezen tussen haar dominerende moeder en haar vriendin. Ook deze film toont de loopgravenoorlog tussen familieleden waar wanhoop en shockerende ontdekkingen de kop opsteken. 

Mal viver

De moeders komen er niet goed vanaf in beide films; ze zijn ziekelijk manipulatief en saboteren de levens van hun dochters. De verhalen in de films zijn gebaseerd op eenakters van de Zweedse schrijver August Strindberg. Knap is hoe de films in elkaar overbloeden, dezelfde scenes worden vanuit een ander perspectief getoond, dan realiseer je je dat er meer aan de gang is dan achtergrondgeluid. De gasten in de Viver mal horen op de achtergrond het geruzie en geschreeuw van de familieleden, lijken dat echter niet te registeren. Ze gaan op in hun eigen drama’s. Het inventief spelen met voor en achtergrond is een groot genot van beide films. Hilarische hoogtepunt is wanneer Piedade haar schoothondje wanhopig zoekt in Mal viver, in de tweede film krijgen we dat vanuit een ander perspectief te zien, via de gasten. 

Mal viver werkt beter omdat het compacter is dan Viver mal, het is ondanks de heftige emoties onderkoelder dan de bijna melodramatische tweede film. Actrice Anabela Moreira als Piedade is zo aangrijpend als vrouw in depressie. Er is geen overvloedig huilen, ze geeft nauwelijks stemverheffing. De vrouw zit in een plaats waar ze geen invloed meer kan uitoefen, de grip op alles verliest ze. Het stille spel van Moreira is van aparte klasse. Rita Blanco als haar moeder is meedogenloos tegen haar dochter, grote kwaliteit van de actrice is dat ze niet kwaadaardig overkomt. Het visuele aspect van beide films is overdonderend, cameraman Leonor Teles heeft niet alleen kleurrijke, oogstrelende beelden gemaakt, maar bijzonder expressieve shots geproduceerd. Die spiegelende werelden van beide films alleen al door zijn camerastandpunten zoveel diepte gegeven. Het intrigerende gebouw van het hotel is een personage op zichzelf geworden. Teles filmde de ramen van de kamers van afstand, vergelijkbaar met Rear Window van Hitchcock. Zo zien we in een oogopslag de levens van de hotelfamilie en de gasten. Tevens filmde hij dicht op de ramen, waarbij we de handeling door het spiegelende glas zien. Hoe naargeestig, en waanzinnig meeslepend, de films ook mogen zijn, er valt echt zoveel te genieten.  

Mal viver en Viver mal zijn nu in de bioscopen te zien.