International Film Festival Rotterdam 2025
Door Ulrik van Tongeren
Hold Video in Your Hands is een opvallend programma onderdeel op IFFR. Hier wordt de geschiedenis van de analoge videowereld in al zijn aspecten getoond. We zijn intussen ‘bijna’ vergeten dat video ooit mensen verbond, dat is heel wat anders dan het huidige eenzame video streamen, ofwel het netflixen. De videotheek staat in meerdere films centraal.
Het begon allemaal met de ontwikkeling van een betaalbaar video systeem voor thuis, in de jaren zeventig van de vorige eeuw. De Japanse regisseur Sasabe Kiyoshi maakte met zijn speelfilmdebuut Dawn of a New Day: The Man Behind VHS uit 2002, een portret van de ontwikkelaar van VHS. Ingenieur Kagaya (Nishida Toshiyuki) werkt bij JVC (Japan Victory Company} en is een paar jaar voor zijn pensioen, maar de man heeft de visionaire ingeving om een videosysteem te bedenken voor de gewone man. Betaalbaar, en de klant moet de videorecorder kunnen meenemen de winkel uit. JVC is in een strijd met Sony (Betamax) gewikkeld die ze lijkt te verliezen. Panasonic staat aan de zijlijn, VHS wint en wordt een open wereldstandaard voor video.
Dawn of a New Day: The Man Behind VHS
De film gaat niet zozeer over de technologische ontwikkeling, maar toont de fatsoenlijke ingenieur die in een voortdurende strijd is met managers, die alleen aan bezuinigingen denken. Dit is een mooie weergave van de Japanse bedrijfscultuur. Ook doet het verhaal over de moedige ingenieur denken aan de visionaire uitvinder van de instant noedel de Taiwanese/Japanse Momofuku Ando, die op latere leeftijd iets uitvond wat wereld veranderde. De film is een beetje sentimenteel, maar als ode aan VHS en de gewone man is het zeer geslaagd.
Videotheek Marco van de Nederlandse regisseur Gyz La Riviére is een beklijvende ode aan de bijna vergeten videotheek. Het is een fraaie geschiedenis in talloze beelden en foto’s, al die videotheken die succesvol waren, op bijna elke straathoek zat er wel eentje. De geleidelijke ondergang van de branche is pijnlijk om aan te zien. Deze winkels waren een verbindende factor in de gemeenschap. Marokkanen, Turken en Surinamers hadden hun eigen videotheken waar ze hun cultuur vierden. Bijna archeologisch is de zoektocht van de regisseur naar Videotheek Marco, die ooit ondergronds in de metro zat bij de halte Beurs in Rotterdam. De regisseur vond geen fotografisch bewijs wat betreft het bestaan van deze videotheek. Die zoektocht naar de Heilige Graal is de verbindende factor in de uitputtende beeldenstorm die de documentaire is. Hilarisch zijn de talloze tv-fragmenten met de toenmalige bekende Nederlanders en hun liefde en haat voor video en de videotheek.
Het programma geeft vele voorbeelden van de zogenaamde gruwelijke films uit die tijd waarin VHS het ideale doorgeefluik was. Meerdere films besteden aandacht aan de ‘snuff’ movies, dat waren films waarin mensen daadwerkelijk stierven, mythe of waarheid? Videoheaven van Alex Ross Perry was tien jaar in de maak, fragmenten uit dertig jaar film en televisie-series werden briljant aan elkaar gemonteerd, met een hypnotiserende vrouwen voice-over die alles in historisch perspectief plaatst. De documentaire toont de opkomst en ondergang van de Amerikaanse videotheek. Vreemd dat de videotape die in de jaren negentig vervangen werd door de opkomst van de DVD, tot 2010 in films nog steeds figureerde, alsof men geen afscheid kon nemen van VHS. De ware videofanaat kan geen afstand doen van zijn videotapes. Zelfs Quentin Tarantino kijkt liever naar videotapes, dan DVD’s , bekende hij voor het Britse magazine Sight and Sound. Feit is dat allerlei obscure films nooit op DVD werden uitgebracht, dat verhoogt de cult waarde alleen maar.
Videoheaven
Videoheaven is een waar Walhalla voor filmfreaks. Alleen al de verhouding van de man of vrouw achter de toonbank met de klant levert fascinerend analyses op. Die videoverkopers zijn eigenlijk poortwachters naar de videohemel, ze weten altijd welke film goed en belangrijk is. Tevens zijn deze ‘nerds’ op fysiek en emotioneel vlak wereldvreemd, dat maakt ze juist aantrekkelijk voor vrouwelijke klanten. Er zitten ook fraaie fragmenten over porno video in de film, Perry gaat de diepte in met dergelijke thema’s. Videoheaven zou meerdere keren bekeken moeten worden, om de sociale en psychologische stromingen in dat tijdsgewricht te duiden. De drie uur dat de film duurt is geen verloren tijd.
Videoheaven word op vrijdag 7 februari om 12.30 uur vertoond in Pathé 6. En zaterdag 8 februari om 15.15 in Pathé 3.
.
